Elke dag is het spannend of de Amerikaanse president nieuwe aankondigingen in petto heeft. Op het internationale speelveld van handel en bedrijvigheid zorgt vooral de dreiging van importtarieven voor onrust. Het chaotisch, onberekenbare beleid op dat vlak –wel, misschien, uitstel, toch niet– leidt tot grote onzekerheid, de ceo’s in het bedrijfsleven weten niet waar zij aan toe zijn.

Dat is een sentiment dat markten en economieën geen goed doet. Het maakt consumenten, beleggers en ondernemers terughoudend. De hand gaat op de knip, investeringsbeslissingen worden uitgesteld, exportorders stagneren – allemaal ingrediënten voor verschraling van de groei.

Somberder

Onder invloed daarvan verslechteren de vooruitzichten, niet in de laatste plaats die voor de Verenigde Staten zelf. Trump kan niet langer prat gaan op stijgende aandelenkoersen. De beurs in New York heeft de afgelopen weken flink terrein verloren.

De president erkende kortgeleden dat een recessie, een situatie van krimp, niet valt uit te sluiten. Minister van Financiën Scott Bessent herhaalde dat begin deze week. Maar daar moeten de burgers in de redenering van Trump even doorheen, een periode van transitie. Daarna gaat volgens hem de zon schijnen en wacht voor hen een ongekende welvaart, de beloofde gouden eeuw.

Trump zet de reële economie blijkbaar tijdelijk op plaats twee

Het consumentenvertrouwen onder Amerikanen is gedaald tot het laagste niveau in 2,5 jaar en bedrijven worden eveneens somberder, blijkt uit cijfers. Voor de nabije toekomst ligt tegen die achtergrond minder groei in het verschiet. Voorts bestaat het risico dat de inflatie weer aantrekt. Trump zet de reële economie blijkbaar tijdelijk op plaats twee. Zijn focus ligt momenteel op de in zijn ogen oneerlijke handel met Canada, Mexico, China en de EU.

Euro

De actuele gebeurtenissen hebben de waarde van de euro opgestuwd. Dat maakt voor ons de import van bijvoorbeeld olie goedkoper, maar schaadt bij de export de concurrentiepositie. Niet lang geleden kwam ten opzichte van de dollar de pariteit in zicht, een ruilverhouding van een op een. In korte tijd is de waarde van de Europese munt vervolgens geklommen tot richting de 1,10 dollar.

De rollen zijn plotseling omgedraaid. De Amerikaanse economie toonde in 2024 een krachtige expansie van 2,8 procent, terwijl het in de eurozone kwakkelen was. Nu er twijfels rijzen over de voortgang van de groei in de Verenigde Staten, luidt de verwachting dat daar de rente zal dalen, waardoor de dollar minder aantrekkelijk wordt.

In Europa zijn er ontwikkelingen in positieve zin. De druk die ontstaat doordat Trump zich niet langer gedraagt als een betrouwbare bondgenoot en een voorspelbare handelspartner, spoort aan tot grootse plannen. Zoals president Christine Lagarde van de Europese Centrale Bank vorige week zei: „Hij is door zijn optreden bij Europa energie aan het opwekken.”

De beoogde 800 miljard euro extra voor herbewapening betekent niet alleen een impuls voor de veiligheid, maar eveneens voor de industrie.

Dadendrang zien we bij aankomend CDU/CSU-bondskanselier Friedrich Merz. Hij sloot nog voor zijn aantreden een akkoord met SPD en toekomstig oppositiepartij de Groenen over een stimuleringsprogramma van 500 miljard euro, bestemd voor investeringen in defensie en in de verouderde Duitse infrastructuur. De bij onze oosterburen gehanteerde en in de grondwet verankerde strenge begrotingsregel, de zogeheten Schuldenbremse, bedoeld om financiële stabiliteit te waarborgen, wordt daartoe versoepeld.

Het totale pakket heeft overigens nog goedkeuring nodig van het parlement.

Hypotheekrente

De ambitieuze aanpak in Berlijn heeft een sterk effect op de kapitaalmarkt in de eurozone, de dagelijkse handel in langlopende leningen. Als Duitsland zijn zuinige overheidsbeleid opgeeft, zal het meer moeten lenen en aanbieders van kapitaal nemen daarop een voorschot door hogere vergoedingen te eisen.

Zo is de rente op tienjarige Nederlandse staatsobligaties in een maand gestegen van 2,6 naar bijna 3,1 procent. Dat kan gevolgen hebben voor de woningzoekende. De hypotheekrente gaat door deze omslag namelijk omhoog, voor tien jaar vast binnen een week al met een ongebruikelijk forse 0,2 procentpunt.