Met name in het Noordpoolgebied gaat het niet goed met het zee-ijs, blijkt uit cijfers van het National Snow and Ice Data Center. Het zee-ijs daar bereikte zijn laagste maandelijkse omvang ooit voor de maand februari.

Afgelopen maand bleek ook de warmste februari ooit voor de regio (zie ”Warmste februari op Noordpool”). Het uitblijven van koude deze winter helpt niet bij de aangroei van ijs. Ook in december en januari lag er al recordweinig ijs.

Het zee-ijs in het Zuidpoolgebied bereikte zijn op drie na laagste omvang voor februari. Dat was 26 procent onder het gemiddelde.

De totale hoeveelheid zee-ijs op aarde wordt berekend door het oppervlak aan zee-ijs rond de Noordpool en de Zuidpool op te tellen. Sinds 7 februari ligt er wereldwijd minder ijs dan ooit is gemeten (zie ”Wereldwijd zee-ijs”).

Belangrijke noot: het nieuwe record voor het Noordpoolgebied geldt niet als absoluut minimum voor zee-ijs. In de zomer smelt minimaal de helft van het huidige zee-ijs nog weg. Maar het is nu dan ook juist de tijd van het jaar dat er rond de Noordpool een maximum en rond de Zuidpool een minimum aan zee-ijs ligt – wat opgeteld dus recordlaag uitvalt. Op het noordelijk halfrond is de winter op zijn retour en in het zuiden de zomer. Wetenschappers houden al sinds 1979 nauwkeurig data bij over de maxima en minima aan zee-ijs op de polen.

Dunner

Zowel in de winter als in de zomer ligt er de laatste jaren gemiddeld steeds minder zee-ijs in het Noordpoolgebied. Poolwetenschapper Zack Labe meldde vorige week ook dat het zee-ijs afgelopen januari gemiddeld een halve tot een hele meter dunner was dan in de jaren tussen 1981 en 2010. Ten noorden van Groenland was het soms zelfs meer dan 2 meter dunner.

En een recente studie toonde aan dat het aantal ijsruggen op de Noordpool afneemt. IJsruggen zijn richels met dicht op elkaar gedrukt ijs. Zee-ijs zou te kort bestaan om nog veel van deze richels te vormen.

Verwachting is dat de Noordpoolregio ergens tussen 2030 en 2050 zomers zee-ijsvrij zal zijn. In het uiterste geval kan dat al in de zomer van 2027 gebeuren, concludeerden onderzoekers eind vorig jaar.

„De eerste ijsvrije dag in het Noordpoolgebied zal zaken niet dramatisch veranderen”, aldus hoofdauteur Alexandra Jahn destijds. „Maar het zal wel aantonen dat we een bepalend kenmerk van de Noordelijke IJszee fundamenteel hebben veranderd door onze broeikasgasemissies.”

Lees ook

Besmet met het poolvirus; ziek van klimaatverandering

Vrij stabiel

Het zee-ijs rond de Zuidpool was decennialang vrij stabiel. In 2016 kwam daar abrupt verandering in. Inmiddels ligt daar al voor het derde jaar op rij op het dieptepunt in februari minder dan 2 miljoen vierkante kilometer ijs. In het verleden lag er in die maand gemiddeld 2,8 miljoen vierkante kilometer. Het verschil? Twintig keer Nederland.

De oorzaak dat er rond de polen steeds minder zee-ijs ligt, is de opwarming van de aarde. Door het toegenomen gehalte aan broeikasgassen houdt de atmosfeer meer warmte vast. Meer dan 90 procent van de extra warmte werd de afgelopen decennia opgeslagen in oceanen. Opgewarmd zeewater en een opgewarmde lucht betekent dat zee-ijs in de winter minder snel aangroeit en in de zomer sneller afsmelt.

Overleven

Minder zee-ijs heeft gevolgen voor dieren in de poolregio’s. Zo zijn ijsberen, pinguïns, walrussen en pelsrobben afhankelijk van zee-ijs om te overleven. Ze rusten er, jagen er en planten zich er voort. Veranderingen in populaties van dieren worden al opgemerkt door de lokale bevolking, zoals de Inuit.

Een ander gevolg van minder zee-ijs is dat het klimaatverandering versterkt. Poolwetenschapper Caroline Holmes legde het maandag uit in een post op LinkedIn: „Het witte oppervlak (van het ijs, MK), vooral als het bedekt is met sneeuw, reflecteert de energie van de zon terug naar de ruimte. Dat zonlicht zou anders in de oceanen belanden en deze opwarmen. Zee-ijs helpt de planeet dus een beetje koeler te houden dan anders het geval zou zijn.”