Sinds begin vorig jaar voerde Jumbo in een aantal vestigingen een experiment uit waarbij AI werd ingezet. Met behulp van de modernste technieken probeerde de grootgrutter afwijkend gedrag van klanten te herkennen, om zo potentiële winkeldieven op te sporen. Concreet wilde Jumbo AI gebruiken om camerabeelden te analyseren op verdachte bewegingen en om gerichte steekproeven uit te voeren bij zelfscankassa’s.

Potentiële dieven

Het bedrijf is daar echter mee gestopt. Topman Ton van Veen zei deze week in een interview met De Telegraaf dat Jumbo niet tevreden is met de tot nu toe bereikte resultaten. Hij geeft aan „er niet van te willen uitgaan dat klanten potentiële dieven zijn”. Kennelijk wekte het inzetten van AI die indruk.

„Het is een kwalijke zaak dat steeds meer mensen op steeds meer plaatsen in de gaten worden gehouden” - Danny Mekic, privacywetenschapper

Wellicht speelt daarbij het commentaar van diverse deskundigen op het gebied van privacy een rol. Die gaven aan zich zorgen te maken over de consequenties van het gebruik van AI in supermarkten.

Zo uitte in maart jurist en privacywetenschapper Danny Mekic zijn vrees voor de gevolgen van het experiment door Jumbo. In een interview met deze krant noemde hij het „een kwalijke zaak dat steeds meer mensen op steeds meer plaatsen in de gaten worden gehouden”.

Lees ook

Bespied in het gangpad van de supermarkt

Volgens hem toont onderzoek aan dat burgers zich door cameracontrole minder vrij gaan voelen. „AI houdt ons niet alleen voortdurend in de gaten, ook ons gedrag verandert erdoor. Onpersoonlijke systemen nemen besluiten over ons. Zoals: wie pikken we er in de winkel uit voor een steekproef?”

Discriminatie

Ook discriminatie op basis van een huidskleur of handicap boezemde hem vrees in. „Stel dat iemand maar één arm heeft en er op grond daarvan telkens wordt uit gepikt.”

Ook verschillende organisaties toonden zich kritisch. Sandra Molenaar, directeur van de Consumentenbond, is op zich niet tegen AI. Maar ze vindt wel dat bedrijven die dit inzetten heel duidelijk moeten zijn. „Consumenten moeten weten wanneer ze met AI te maken hebben en waar ze verhaal kunnen halen als ze er nadeel van ondervinden.”

Jumbotopman Van Veen geeft niet alleen aan dat het experiment met AI van de baan is, hij zegt ook terughoudend te willen zijn met andere „harde maatregelen”. Als voorbeeld noemt hij het inzetten van bodycams. Concurrent Dirk heeft besloten om die te gaan gebruiken, maar Jumbo doet dat niet.

Schadepost

In 2023 bezorgden winkeldieven het bedrijf een schadepost van 100 miljoen euro. Hoe wil de supermarktketen dat probleem zonder AI de baas worden? Van Veen geeft aan zich vooral te willen richten op meer sociale controle.

Een woordvoerder van de supermarktketen licht dat toe. „Sinds het voorjaar zijn er verschillende zichtbare en onzichtbare maatregelen genomen om winkeldiefstal tegen te gaan.”

Daarbij gaat het om het uitbreiden van de controles bij de zelfscankassa’s. In een aantal filialen worden daarvoor extra medewerkers en soms ook bewakers ingezet. Daarnaast zijn er meer camera’s in de winkels opgehangen en vermelden borden dat er scherper op diefstal wordt gecontroleerd.

De woordvoerder benadrukt dat Jumbo zich daarbij aan alle wet- en regelgeving houdt. „Onder iedere monitor in onze winkels hangt een QR-code. Daar is informatie op te halen waarin is aangegeven dat de beelden die worden gemaakt niet worden bewaard.”

Welkom

Volgens hem werpen de huidige maatregelen, zonder AI, al veel vruchten af. „We merken dat collega’s een veiliger gevoel en meer begrip ervaren op de winkelvloer. Ook zien we dat ons verlies door onder meer winkeldiefstal in het afgelopen jaar met ruim 30 procent is gedaald.”

Jumbo heeft nog meer plannen, maar wil daar geen details over delen. „We maken potentiële dieven liever niet wijzer.” Belangrijk is volgens de woordvoerder dat Jumbo vertrouwen heeft en houdt in de klanten. Die zijn „zeer welkom, ook als ze een keertje vergeten om iets te scannen”.