Navalny werd volgens de Russische gevangenisautoriteit van strafkolonie Poolwolf op die bewuste dag onwel na een wandeling. Medisch personeel zou daarna hebben geprobeerd hem te reanimeren, maar zonder succes.

Klinkklare onzin was mijn eerste gedachte toen ik dit las. Natuurlijk was Navalny geen natuurlijke dood gestorven. De 47-jarige oppositieleider had een goede gezondheid. Dat zegt wel niet alles, maar toch.

Helaas is factchecken in het rijk van heerser Vladimir Poetin vrijwel onmogelijk. Wie dat goed doet, moet het met de dood bekopen. Zo kreeg Sergej Maksimisjin in 2021 een ‘hartaanval’. Toevallig was hij de arts die Navalny’s leven redde nadat hij het jaar daarvoor vergiftigd was met novitsjok.

Ballingschap

Dat Poetin graag van Navalny af wilde, zal niemand verbazen. Maar waarom haatte de president hem nu zo erg? Ik kan niet anders bedenken dan dat Poetin bang voor de oppositieleider moet zijn geweest. Sinds de val van de Sovjet-Unie wist immers niemand zo veel mensen te laten demonstreren als Navalny.

Maar dat de Kremlincriticus in januari 2021 –na in Duitsland te zijn behandeld wegens vergiftiging– besloot terug te keren naar Rusland, heb ik lange tijd niet begrepen. Poetins tegenstanders is immers geen lang leven beschoren. De haat tegen de president moet het hebben gewonnen van zijn angst. Een beslissing die hem –opnieuw door vergiftiging– uiteindelijk fataal werd.

Nu ik maanden later terugblik, verbaas ik me erover hoe snel we wennen aan het feit dat de Kremlincriticus er niet meer is. Wie noemt zijn naam nog? Navalny’s vrouw verklaarde direct na zijn overlijden wel dat ze het werk van haar man zal voortzetten, maar hoe ze hem kan evenaren, zie ik niet voor me.

Een nieuwe Navalny zal er ook niet zomaar zijn. De oppositieleden die nog niet vermoord zijn, zitten gevangen of bevinden zich in ballingschap. En een herhaling van de massale protesten die hij wist te organiseren, lijkt zeer onwaarschijnlijk.

Nobelprijs

De vraag die overblijft, is waarom Poetin zijn tegenstander heeft durven vermoorden. Ik denk dat het Westen daar een belangrijke rol in heeft gespeeld. Toen de oorlog in Oekraïne begon, vervaagde immers de aandacht voor Navalny’s lot.

Twee voorbeelden die de Britse schrijver John Sweeney in ”Moord in de Goelag” noemt, bevestigen bovendien de heersende angstcultuur. Zo trok Amnesty International een maand na Navalny’s terugkeer naar Rusland zijn eerdere status van gewetensgevangene in. En in 2021 werd de hoop van zijn team dat hij de Nobelprijs voor de vrede zou krijgen niet bewaarheid. Dit „morele falen” heeft Poetins besluit om Navalny te laten vermoorden makkelijker gemaakt, aldus Sweeney.

Gedane zaken nemen helaas geen keer. Maar wil het Westen in de toekomst het hoofd kunnen bieden aan een nietsontziende Poetin en herhaling voorkomen, dan zal het uit een ander vaatje moeten tappen.