Een vroegtijdig einde aan het kabinet is voorlopig afgewend. NSC-staatssecretaris Nora Achahbar stapt op, maar de andere NSC-bewindslieden volgen haar niet, melden ingewijden. De crisis die Achahbars aankondiging vrijdag ontketende, is na een dag lang koortsachtig beraad op het Catshuis bezworen.

De leiders van de vier regeringspartijen en de top van het kabinet hebben een uitweg gevonden uit die crisis, melden bronnen. Of NSC voorwaarden heeft gesteld aan de voortzetting van het kabinet en wat daarover dan is afgesproken is nog onduidelijk.

De oppositie is het niet eens of er nieuwe Tweede Kamerverkiezingen moeten komen als het kabinet nu ten val komt. Voorstanders als GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans vinden dat „partijen dan kleur zullen moeten bekennen”. Maar D66, CDA, ChristenUnie en Partij voor de Dieren weten dat nog niet zeker en sluiten de vorming van een nieuw kabinet op basis van de huidige Kamer nog niet uit.

Timmermans, de voorman van de grootste oppositiepartij, wil bij een val van het kabinet „absoluut” terug naar de kiezer. Ook al waren de vorige verkiezingen nog geen jaar geleden. Het landsbestuur valt dan weer stil, maar „dit is achteruitgang”, vindt Timmermans. „Hier gebeurt al een jaar helemaal niets behalve ruzie maken. En de verdeeldheid in het land wordt alleen maar groter.” SP-leider Jimmy Dijk zou het „heel gezond vinden als mensen zich kunnen uitspreken, want dit kabinet hobbelt van crisis naar crisis en heeft alleen maar meer problemen veroorzaakt”.

D66, CDA en ChristenUnie zijn nog niet zover. CU-leider Mirjam Bikker bepleitte vorige maand nog om bij een eind van het kabinet-Schoof te proberen om op basis van de vorige uitslag een nieuw kabinet te formeren. Zij wil nu eerst afwachten hoe de crisis afloopt en hoe die in elkaar stak. Ook het CDA vindt dat het onder meer „afhangt van de manier waarop het kabinet zou klappen” en sluit een tussenformatie niet uit. D66 doet dat evenmin, liet Kamerlid Jan Paternotte in de politieke talkshow Café Kockelmann blijken.

Van Vroonhoven „weet niet hoe het ervoor staat” in het Catshuis, waar bewindspersonen al de hele dag vergaderen over Achahbars aangekondigde vertrek en de gevolgen voor het kabinet. „We hebben wel heel even wat te slikken. Het raakt ons wel in het hart. Dat we een staatssecretaris verloren hebben, dat doet heel erg pijn.”

De interim-partijleider van de coalitiepartij bevestigt desgevraagd niet met zoveel woorden dat Achahbar inderdaad niet aanblijft, maar „het ziet er wel zo naar uit”.

Van Vroonhoven was de laatste van de coalitiekopstukken die aansloot voor het crisisoverleg in Den Haag. „Ik had er al om 18.00 uur moeten zijn, dus ik ben een beetje laat”, zei ze verontschuldigend. Voor de aanwezigen heeft een toko eten bezorgd.

BBB-leider Caroline van der Plas is als eerste van de vier politieke leiders aangekomen bij het Catshuis in Den Haag voor crisisoverleg met het kabinet. „We gaan het zien” of het kabinet valt, zei ze desgevraagd bij aankomst. „We gaan in gesprek.”

Van der Plas voelt naar eigen zeggen geen stress door de crisissfeer die rond het Catshuis hangt sinds NSC-staatssecretaris Nora Achahbar haar vertrek aankondigde. „Ik heb nooit stress.” Ze vindt het opstappen van Achahbar „een groot verlies voor het kabinet”.

De leiders van PVV, VVD, NSC en BBB schuiven vrijdagavond aan bij de bewindspersonen. Die vergaderen al de hele dag over voor Achahbar onverteerbare uitspraken van collega-bewindspersonen over de onrust in Amsterdam.

Oppositiepartijen in de Tweede Kamer willen snel een debat over „racistische uitlatingen” in het kabinet die volgens ingewijden voor NSC-staatssecretaris Nora Achahbar (Toeslagen) aanleiding zijn om op te stappen. „Dit kabinet is er niet voor alle Nederlanders”, concludeert GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans in een bericht op X.
„Volkomen terecht als Achahbar een grens trekt en opstapt”, vindt Timmermans. „In dit kabinet zijn racistische uitlatingen aan de orde van de dag.”

Ook D66-voorman Rob Jetten valt Achahbar bij en noemt het „te prijzen” dat zij in deze discussie „haar rug recht houdt”. Hij wil dat de notulen van de ministerraad waar deze uitspraken gedaan zijn openbaar worden gemaakt. „Over zo’n fundamentele aantijging verdient Nederland openheid van zaken.”

PvdD-leider Esther Ouwehand wil eveneens weten wat er in de ministerraad „allemaal aan akelig racisme gebezigd is”. En ook „waarom dat allemaal kennelijk geen enkel probleem vormt voor de VVD van Yesilgöz”.

DENK-leider Stephan van Baarle, die het kabinet al van meet af aan extreemrechts noemt, wil eveneens opheldering van minister-president Dick Schoof en daarna snel een debat. „Er is geen plek voor haat en discriminatie binnen de regering.”

SP-voorman Jimmy Dijk prijst Achahbar als „de enige die normaal was en wel problemen van mensen (toeslagenouders) probeerde op te lossen”. Verder heeft het kabinet volgens hem „alleen maar chaos en problemen veroorzaakt”.

De leiders van de coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB komen naar het Catshuis om te praten over de crisissfeer die is ontstaan binnen het kabinet, melden bronnen. De partijleiders schuiven rond 19.00 uur aan, is de verwachting.

In het Catshuis overleggen de bewindslieden van de partijen afzonderlijk over de ontstane crisissituatie nu NSC-staatssecretaris Nora Achahbar haar vertrek heeft aangekondigd uit onvrede over de migratiediscussie. Voor dat beraad in eigen kring is de ministerraad onderbroken. Voor het hek van het Catshuis hebben zich verslaggevers verzameld.

Behalve Achahbar zouden ook andere NSC-bewindslieden aanstoot nemen aan harde uitspraken over mensen met een migratieachtergrond van collega’s van de drie coalitiepartners na het geweld in Amsterdam, melden ingewijden.

In het kabinet is vrijdag een crisissfeer ontstaan. Aanleiding is het uitgelekte aftreden van NSC-staatssecretaris Nora Achahbar om onvrede over uitspraken die in het kabinet zijn gedaan over migranten. Daarbij zal het niet blijven, verwacht een ingewijde. Op het Catshuis, waar de ministerraad bijeen is, vergaderen de bewindslieden van elke coalitiepartij afzonderlijk over wat hen te doen staat.

De agenda’s van de bewindspersonen zijn voor de rest van de dag leeggeveegd, zeggen andere bronnen.

Aanleiding voor de onenigheid zijn de gewelddadigheden vorige week in Amsterdam na de voetbalwedstrijd van Ajax tegen Maccabi Tel Aviv. Israëlische voetbalfans werden op verschillende plaatsen in de stad achtervolgd en mishandeld door groepjes raddraaiers. Daarop barstte een discussie los over antisemitisme.

Volgens meerdere bronnen was er ook in de ministerraad van afgelopen maandag een harde discussie over de mogelijke daders, die een migratieachtergrond zouden hebben. Daarbij is stevige taal over migranten geuit. Bij onderraden later in de week herhaalde zich dat, meldt een bron. Bij die vergaderingen - waar meerdere bewindspersonen aanschuiven om beleid te bespreken - werden zwaar racistische termen gebezigd door zowel VVD’ers, PVV’ers als BBB’ers, melden meerdere bronnen. De NSC-bewindspersonen zijn daar erg van geschrokken.

Nieuws in beeld

Nora Achahbar, staatssecretaris Toeslagen, komt aan bij het Catshuis voor de ministerraad. beeld ANP, REMKO DE WAAL

Staatssecretaris Nora Achahbar (Toeslagen, NSC) stapt uit het kabinet uit onvrede over uitspraken van kabinetsleden over mensen met een migratieachtergrond. Dat melden ingewijden na een bericht van de NOS. In de ministerraad zouden door bewindslieden uitspraken zijn gedaan die ver over de grens gingen voor Achahbar, die al langer zorgen heeft over de retoriek van het kabinet.

Naar verwachting geeft de politica vrijdag een toelichting op het ministerie van Financiën. De bewindsvrouw schoof vanmorgen aan in de ministerraad op het Catshuis, waar ze haar vertrek heeft aangekondigd. Het is nog niet duidelijk wat de rest van het NSC-smaldeel in het kabinet doet. Achahbar, zelf in Marokko geboren, zou ook al geraakt zijn door het handelen van PVV-staatssecretaris Chris Jansen. Hij bleef aanvankelijk achter de uitspraken staan van zijn partijleider Geert Wilders over „minder Marokkanen”.

Binnen het kabinet zou NSC lijnrecht tegenover de andere drie partijen staan in deze discussie, zeggen bronnen. Kabinetsleden, onder wie ook VVD-staatssecretaris Jurgen Nobel (Integratie), kregen felle kritiek op hun uitspraken over integratie en islamitische jongeren in de nasleep van het geweld tegen Israëlische voetbalsupporters in Amsterdam.