Hoe gaat het met Nederland op de lange termijn? Bij maar liefst 38 doelen voor de leefomgeving staan de seinen op rood. Veel doelen op het gebied van duurzaamheid tonen weinig vooruitgang of zelfs achteruitgang.
Dat stelt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) vrijdag in een tweejaarlijkse monitor over de Nationale Omgevingsvisie (NOVI).
De NOVI stamt uit 2020 en omvat een langetermijnvisie van de overheid over de manier waarop Nederland de leefomgeving zo goed mogelijk kan inrichten. De NOVI richt zich op vier belangrijke thema’s – ook wel prioriteiten genoemd. Dit zijn klimaatverandering en energietransitie, duurzame economische groei, sterke en gezonde steden en regio’s én een toekomstbestendige ontwikkeling van landelijk gebied.
Broeikasgasvoetafdruk
Veel doelen op het gebied van duurzaamheid tonen weinig vooruitgang of zelfs achteruitgang. Het PBL noemt onder meer de energietransitie, circulaire economie, natuur, waterkwaliteit en milieu. Het planbureau stelt bijvoorbeeld dat in het geval van broeikasgas de voetafdruk per inwoner sinds 2014 al niet meer afneemt. Tegenwoordig stoot de gemiddelde Nederlander ongeveer 16.000 kilo CO2 uit per jaar.
Of neem de grondstoffenefficiëntie. Die nam tussen 2014 en 2020 in Nederland met 12 procent toe. Positief dus. Echter, die trend blijkt onvoldoende om het beleidsdoel van een halvering van het grondstoffengebruik in 2030 te halen.
Volgens de monitor zijn er echter ook zestien doelen gehaald of binnen bereik. Zo zijn op het vlak van verstedelijking, economie en mobiliteit positieve ontwikkelingen te zien. Een voorbeeld: de laatste tien jaar vindt rond de 60 procent van de woningbouw plaats binnen bestaand bebouwd gebied. Dat betekent dus minder nieuwbouw op grond voor landbouw of natuur.
De monitor noemt in totaal 101 indicatoren. Daarvan worden er 38 niet en 16 wel gehaald. Van de overige 47 indicatoren is niet te bepalen of het doel is bereikt, of dit doel is vervallen.
Lange termijn
De Nationale Omgevingsvisie kan helpen bij het maken van beleid voor de lange termijn, stelt het PBL. „Door een langetermijnperspectief te hanteren, kan Nederland werken aan een toekomstbestendige en veerkrachtige fysieke leefomgeving die voorbereid is op de uitdagingen van de 21e eeuw”, stelt Marko Hekkert, directeur PBL. „Werken aan de langetermijndoelen van de NOVI draagt bij aan het vertrouwen in het overheidsbeleid van burgers, bedrijven en andere belanghebbenden.”
Het halen van normen voor de kwaliteit van de leefomgeving is een belangrijke opgave voor het kabinet-Schoof, signaleert Rienk Kuiper, projectleider van de Monitor NOVI bij het PBL. „De kwaliteit van de leefomgeving is namelijk een voorwaarde voor de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland. Dat laat de stikstofcrisis zien”, zegt hij, doelend op de stagnerende woningbouw van de afgelopen jaren. „We lopen vanaf 2027 het risico dat bouwprojecten opnieuw stokken vanwege de slechte waterkwaliteit. Het halen van Europees afgesproken normen is cruciaal.”