”Eerste steen gelegd door Eva Boswijk op 1 juni 2017”, vertelt de ingebeitelde tekst in de muur naast de voordeur. Boswijk liet de energieneutrale woning bouwen aan de rand van Kockengen, een dorpje onder de rook van Utrecht. Het tekent de instelling van het CDA-Kamerlid. ”Practice what you preach.”

Boswijk is geen politicus met een rij universitaire studies op z’n cv. Geen Kamerlid met een prestigieus netwerk uit de tijd bij het studentencorps. Hij stapelde studies. Boeren en bouwvakkers behoren tot zijn bekenden.

Een bloedhekel had hij aan school. Tot frustratie van zijn moeder, die hem úren overhoorde. „En dan nog haalde ik drieën en vieren”, verzucht Boswijk. Dat hij zijn vmbo-examen haalde, mag een „wonder” heten.

In de Tweede Kamer zitten weinig mensen met een vmbo-achtergrond.

„Dat vergroot de kloof tussen praktisch geschoolde mensen en de politiek. Er wordt te weinig naar hen geluisterd. Ik kan het mensen niet altijd kwalijk nemen dat ze PVV stemmen. In Den Haag hebben we het veel over visie en beleid, maar weinig over de praktische vertaling en concrete uitvoering. Hoe frustrerend het is als politici roepen dat er woningen gebouwd moeten worden, ontdek je pas als je een bouwvergunning aanvraagt. Dan ervaar je hoe diezelfde politiek zo’n aanvraag met wetten en regels vrijwel onmogelijk maakt.”

„Het is een wonder dat ik uiteindelijk mijn vmbo-examen heb gehaald” - Derk Boswijk, CDA-Kamerlid

Doet u uw werk anders?

„Als politicus moet je zo min mogelijk in Den Haag zijn en zo veel mogelijk op werkbezoek gaan. In mei waren we met een Kamercommissie bij Nederlandse militairen in Polen en Litouwen. Laurens Dassen van Volt en ik kozen niet voor een overnachting op een geregelde locatie, maar tussen de mannen en vrouwen in de openlucht. Dan hoor je de echte verhalen en je ervaart met welke faciliteiten onze militairen moeten dealen. Bij mij gaat zoiets vrij natuurlijk. Ik zou niet weten hoe ik mijn werk anders moet doen.”

Het gevoel niet gehoord te worden, kent Boswijk. Op het mbo zag hij de vruchten van gebrekkige integratie. Wilde hij bidden voor zijn eten, dan vloog schunnige taal van een paar islamitische klasgenoten hem om de oren. Tel daarbij wat frustraties op: geen stageplek kunnen vinden en een streep door je droombaan bij defensie. En dan is daar een blonde politicus die als enige jouw problemen aanstipt.

De eerste keer dat hij zelf naar de stembus mocht, koos hij PVV. Boswijk heeft daar nooit een geheim van gemaakt. De CDA’er vertelt er vervolgens graag bij hoe hij een bekeerling werd. „Wat doet de PVV met mijn stem? „Minder Marokkanen” roepen is leuk voor de onderbuik, maar helpt de integratie niet verder. Wilders gaat geen problemen oplossen, ook niet in het centrum van de macht. De PVV zal de kloof in de samenleving alleen maar vergroten. Anders verdwijnt haar bestaansrecht. Kiezers gaan dus teleurgesteld raken.”

Kunt u dat, als CDA’er in de oppositie, PVV-kiezers duidelijk maken?

„Het kabinet wil fors bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking. Als je de Nederlander op één zet, moet je daar júíst in investeren. Anders zullen mensen door honger, werkloosheid en klimaatproblemen in een bootje stappen naar Europa. Mensen begrijpen dit soort verbanden steeds moeilijker. Ze lezen minder en halen info van sociale media, waar allerlei onzin rondgaat. Als oppositie-Kamerlid zal ik elk podium pakken om dit soort complexe opgaven in begrijpelijke taal uit te leggen.”

Hoe belandde u op de universiteit?

„Terugkijkend word ik weleens moe van het traject dat ik heb afgelegd. Op het vmbo deed ik metaalelektro, maar vraag me alsjeblieft niet een stopcontactje te maken, dan brandt je huis af. Mijn jongensdroom was beroepsmilitair worden. Bij het schakeljaar van defensie kreeg je normaliter baangarantie. Maar er was alleen nog plek voor vrouwen en mensen met een migratieachtergrond. Daar was ik zo boos en gefrustreerd over, dat ik met mijn ogen dicht een opleiding koos: bouwkunde. Destijds was het mbo van dusdanig laag niveau dat je de opleiding makkelijk in de helft van de tijd kon doen. Ik keek films en speelde computerspelletjes, maar na een paar maanden ging het knagen. Wil ik dit? Klasgenoten haakten af en zelf kon ik geen stageplek vinden. Daarom begon ik op mijn zestiende een onderneming in bouwkundig tekenwerk. In de avonduren haalde ik mijn ingenieurspapiertje op het hbo, waardoor ik mezelf beter kon verkopen. Een grote stap, want op het hbo moest ik hard werken. Inmiddels had ik de smaak van het studeren te pakken en deed ik, ook in de avonduren, een premaster bestuurskunde –de eerste opleiding die ik leuk vond– en later de master planologie. Als je mij dit op het vmbo had gezegd, had ik je voor gek verklaard.”

U ging naar het reformatorische Driestar College. Hoe kijkt u daarop terug?

„De Driestar was een leuke school, waar ik een leuke tijd heb gehad. Pas kwam ik er voor het eerst in twintig jaar terug voor een lezing over defensie. Prima als mijn dochters naar die school zouden gaan.

Tegelijk is het een hardnekkige bubbel. Sommige leerlingen werden thuis streng opgevoed: ze mochten niks en ontspoorden op school, omdat ze niet konden omgaan met vrijheid buiten het zicht van hun ouders. Ouders hebben ook de verantwoordelijkheid hun kinderen voor te bereiden op de samenleving. En die is breder dan een christelijke school en de kerk.”

U bent zelf niet in een bubbel opgegroeid?

„Helemaal niet. Mijn moeder is van SGP-huize, mijn vader komt uit een atheïstisch gezin en is later tot geloof gekomen. Van hem leerde ik eerlijke vragen stellen: waarom doen we zoals we doen? Mijn oma zei al: „Het gaat meer om de eer dan om de leer.” Ze bedoelde: in de kerk draait het soms meer om de ego’s van mensen dan om de Bijbel.”

Waarom bent u de politiek ingegaan?

„Dat wil ik ook weleens weten”, lacht zijn vrouw Wilma, die met een emmer sop langsloopt.

„Mijn vrouw is geen fan van de politiek”, verklaart Boswijk. „Ik krijg haar niet mee naar Prinsjesdag. Maar politiek was ook totaal niet mijn jongensdroom. Toen ik ondernemer was, vroeg ik me op den duur af: ben ik op aarde om geld te verdienen? Ik werd lid van het CDA en meldde me in Utrecht als lijstduwer. Daar dachten ze: hé, iemand van onder de zeventig, die moet op een verkiesbare plek. Zo kwam ik in de Provinciale Staten terecht. Ontzettend leuk. Je bent met grote dossiers bezig, maar geen hond weet wat je aan het doen bent. Daardoor kun je inhoudelijke debatten voeren en compromissen sluiten met tegenpolen zonder dat je wordt afgefakkeld.

Een verzoek uit de landelijk politiek hield ik eerst af. Na een tweede keer solliciteerde ik wel.”

Wat gaf de doorslag?

„Eind 2019 wilde ik op de dag van een boerenprotest een ontbijt organiseren bij een CDA-boer. Te groot risico, vond de partij. Drie dagen van tevoren pakte het CDA mijn voorstel alsnog op. Het werd een supergroot succes. Later gebeurde zoiets opnieuw toen covid uitbrak. Samen met vrienden bedachten we een platform waar mensen elkaar konden helpen tijdens de lockdown, bijvoorbeeld met boodschappen doen of medicijnen halen. Hoewel er geen partijlogo’s op de site stonden, viel het mensen op dat hier allemaal CDA’ers achter zaten. Dat leverde enthousiaste reacties op. Ik had de site landelijk willen promoten, maar weer waren er bezwaren: hoe moest het met de AVG en wat als mensen zich aanboden die niet van onbesproken gedrag zijn?

Ik was er klaar mee en vond dat de partij zich proactiever moest opstellen en minder risico moest mijden. De vraag liep al of ik beschikbaar was voor het Kamerlidmaatschap. Ik vond dat ik de poging moest wagen.”

Nog even terug naar uw partijkeuze. Hoe kwam u bij het CDA uit?

„Het CDA staat midden in de samenleving en heeft christelijke wortels. Ik heb veel sympathie voor de SGP en de ChristenUnie, maar geloof in de scheiding van kerk en staat. God heeft ons als politici niet nodig om Zijn plan te voltrekken. De SGP heeft daar toch… Ja, hoe moet ik dat zeggen? Ik moet nauwkeurig formuleren, want mijn moeder en schoonouders lezen het RD ook.

Ehm, waarom het CDA? Ik geloof in een brede volkspartij. Het CDA is ertoe in staat mensen zonder christelijke achtergrond warm te laten lopen voor christelijke normen en waarden. De kracht van onze partij is dat we zo verschillende mensen bij elkaar kunnen brengen.”

Wringt het bij het CDA weleens met uw principes?

„Het is een worsteling, dat ontken ik niet. Ik ben persoonlijk tegen abortus, tenzij het leven van het kind of de moeder gevaar loopt of als er sprake is van verkrachting. In de jaren tachtig droeg mijn partij bij aan de abortuswetgeving, omdat we toen te maken hadden met illegale abortussen, waardoor het leven van de moeder in gevaar kwam. In deze gebroken wereld moet je kijken hoe je het ergste minder erg kunt maken. Maar het blijft voor mij een ongemakkelijke discussie.”

Denkt u dan nooit: zat ik maar bij Chris Stoffer aan tafel?

„Nee, nee, nee. Ik voel me thuis bij het CDA. Kijk, je kunt ervoor kiezen een Elia of een Obadja te zijn. De een is niet beter dan de ander, maar ze vullen hun rol anders in. Obadja werkte voor Achab, een van de meest goddeloze koningen in de Bijbel. Hij verborg tientallen priesters en voorzag hen van eten. Elia zei continu hoe verschrikkelijk Achab was. Die rol vervult de SGP vooral. Obadja’s rol past mij beter. Door zijn pragmatische houding bereikte hij veel ten gunste van christelijke waarden en normen. Je kunt wel vanuit jouw waarheid zeggen hoe het allemaal moet en schone handen houden, maar als je onder aan de streep niets weet te veranderen, is niemand daarmee geholpen. Een switch naar de SGP zou de verhouding met mijn familie op politiek vlak overigens makkelijker maken. Die begrijpt niet dat ik bij het CDA zit.”

U zit zondags twee keer in een kerk waar ze op hele noten zingen en uit de Statenvertaling lezen. Zien ze u bij het CDA als de zware jongen?

„Dat valt wel mee. Met vijf zetels hebben we die luxe niet meer, maar eerder keek de partij naar een goede spreiding qua achtergrond van kandidaten. Toen ze ontdekten dat Jaco Geurts en ik allebei gereformeerdebonders waren, bleek dat ze me zo niet hadden ingeschat – die Derk is toch een hippe gozer. Maar nee, qua geloofsbeleving voel ik me geen vreemde eend in de bijt. Onderschat niet hoeveel mensen er binnen het CDA zijn zoals ik.

En ja, de kerk hier is lekker traditioneel. Maar die hele noten…” Hij schudt z’n hoofd. „Ongelofelijk. Ik vind het helemaal niks. Maar ik ben import, dus ik ga er geen herrie over schoppen. Al hoop ik dat we ooit ritmisch gaan zingen.”

U meldde zich vorig jaar als leider van het CDA, maar schaarde uzelf later achter Henri Bontenbal.

„Henri en ik kunnen supergoed met elkaar. Allebei zagen we aankomen dat er een appel op ons gedaan zou worden. We spraken af: als een van ons wordt gekozen, steunt de ander hem. Henri meldde zich vol overtuiging, ik twijfelde. Tot vlak voor de deadline overlegde ik met partijgenoten, mijn predikant en mijn vrouw. Zij zou rond de verkiezingen bevallen.

Een paar dagen later gingen we op vakantie naar Italië. Terwijl ik in Rome aan het zwembad zat, spraken wildvreemde mensen me aan: „Succes, we duimen voor je!” Ik kreeg enorm veel mails met steunbetuigingen. Totdat bekend werd dat Henri lijsttrekker werd. Toen werd het stil. Misschien hebben vijf mensen nog gebeld om me sterkte te wensen. Nou, ik ben echt niet zielig, maar ik kan niet ontkennen dat mijn ego behoorlijk schade heeft opgelopen. Ik voelde me gekrenkt en eenzaam. En vroeg me af: waar zijn al die mensen die zeiden dat ik zo goed bezig was? Een grote les in nederigheid: veel mensen doen niet aardig om wie je bent, maar om een positie die je mogelijk gaat bekleden.”

Het CDA noemt zich geen christelijke partij, maar u spreekt zich wel expliciet uit als christenpoliticus. Een bewuste keuze?

„Een persoonlijke behoefte. Ervoor uitkomen dat je christen bent, is een opdracht van Jezus. Wie zich voor Hem schaamt, voor diegene zal Hij Zich ook schamen.”

Wat betekent het geloof voor u persoonlijk?

„Het is mijn fundament. Ik put er hoop uit. Ik kan me er niks bij voorstellen dat dood dood is. Dat zou ontzettend uitzichtloos zijn, zeker gezien de thema’s waar ik als Kamerlid mee bezig ben. Ik heb veel ellende gezien – in Israël, in Oekraïne. Zonder de hoop dat er uiteindelijk verlossing komt, zou ik depressief worden.”

Peter Treur, opa van Derk Boswijk, werd in 1917 geboren in de VS. Nadat zijn ouders in 1919 aan de Spaanse griep overleden, werd hij opgevoed door zijn opa en oma in de VS (die ook geëmigreerd waren). Nadat die ook in 1925 waren overleden, werd hij samen met zijn broertje op de boot terug naar Nederland gezet. Treur is het kleine jongetje dat naast de vrouw zit. beeld Carel Schutte

Boswijks opa, Peter Treur. beeld Carel Schutte

beeld Carel Schutte

beeld Carel Schutte

Hoe ervaart u de combinatie van een jong gezin en het werk in Den Haag?

„Pittig. Mijn vrouw is fulltime moeder, echt een zegen. Al besef ik dat het voor haar niet altijd makkelijk is met drie kleine kinderen. Als ik in het buitenland zit, moet ze alles zelf rooien. De zondag houd ik vrij, ook voor mijzelf, hoewel ik vaak uitnodigingen krijg van tv-programma’s.”

Wat voor vader wilt u zijn?

„Een leuke vader. Ik hoop dat mijn dochters later denken: oké, mijn vader was er niet altijd. Maar in die tijd heeft hij zich ingezet voor ons land en onze toekomst. Mijn vrouw vindt dat ik veel te weinig thuis ben en daar heeft ze gelijk in.”

Ze ziet u liever vandaag dan morgen stoppen?

„Dan gaat de vlag uit, ja. Ze vindt het helemaal niks.”

Lastig, zonder support van uw vrouw?

„Inderdaad niet makkelijk. Wilma ziet het liefst dat ik een baan heb van negen tot vijf. Maar mijn agenda verandert met de dag. Het proces rond het lijsttrekkerschap dwong ons tot goede gesprekken. Uiteindelijk heb ik de keuze gemaakt met steun van haar. Zij begrijpt nu beter waarom ik dit werk doe. Ze ziet het belang van politiek ook wel, maar vindt het alleen jammer dat haar man die roeping heeft. Tuurlijk zou het fijn zijn als mijn gezin ietsje enthousiaster was. Maar mij houdt het ook met beide benen op de grond. Een politicus heeft al genoeg mensen om zich heen die hem naar de mond praten.”

„Mijn vrouw vindt de politiek helemaal niks. Als ik stop, gaat de vlag uit” - Derk Boswijk, CDA-Kamerlid

Klopt het dat uw vrouw bij Tweede Kamerverkiezingen op u stemt, maar anders op de SGP?

„Bij gemeenteraadsverkiezingen heb ik weleens met een volmacht voor haar op een SGP’er uit onze kerk gestemd. Discussie over stemkeuze heb ik vooral met mijn schoonfamilie. Die ga ik niet overtuigen. Nooit. Prima dat zij SGP stemmen. Wat meer empathie voor mijn besluit zou ik wel waarderen, maar ja, het is wat het is.”

Uw vrouw wilde dat u stopte met de politiek na bedreigingen rond de boerenprotesten. Het is nogal wat om zo’n wens te negeren.

„Ik ga met iedereen het gesprek aan en heb me nooit onveilig of geïntimideerd gevoeld. Maar ik trek het slecht als mijn gezin erbij betrokken wordt. „Jouw vader haat boeren”, kreeg mijn dochter ooit in de klas te horen. En ’s avonds laat kwam iemand aan de deur die zich onbeschoft uitte tegen mijn vrouw en kinderen. Dan ga je alle grenzen over. Ik ben toen een tijdje offline gegaan en ben daarna minder naar de media gestapt. Superfrustrerend. Je wilt mensen bereiken, maar moet gedwongen je werk staken. Alles wat ik zei, trok vuur aan. Toch wilde ik niet dat die mafkezen hun zin kregen.”

Uw vrouw kreeg haar zin ook niet.

„Als zoiets gebeurt, zeg je natuurlijk niet: Helaas pindakaas, ik ga gewoon door. Maar ik wijk niet voor intimidatie, dat maakt me alleen maar strijdbaarder. Toen ik thuiszat, kreeg ik honderden kaartjes. Boeren spraken hun waardering uit. Mijn vrouw wordt nog steeds niet enthousiast van de politiek, maar dat maakte mijn keuze om door te gaan draaglijker.”

Bent u niet verschrikkelijk eigenzinnig? In 2022 had de antiterreurdienst NCTV u afgeraden naar het boerenprotest in Stroe te gaan. Toch ging u.

„Tja… Misschien wel. Maar kijk, er stonden 30.000 mensen, grotendeels uit mijn achterban. Als volksvertegenwoordiger moet je daar zijn.” Tegen zijn vrouw: „Ben ik eigenzinnig, Wil?”

Zij: „Ja! Tuurlijk.”

Verontschuldigend: „Ik heb er goed over nagedacht. Het was een goede bijeenkomst.”

Zij: „Ja, maar je hebt het er niet met mij over gehad. Je zei gewoon: Ik moet daarheen, punt.”

Hij: „Het gros van de boeren is welwillend. Mensen op zoek naar perspectief, niet geradicaliseerd of gek of gevaarlijk.”

Los van uw gezin, wat hebben de bedreigingen met uzelf gedaan?

„Het is natuurlijk nooit leuk. Zonder te bagatelliseren: veel mensen zijn toetsenbordmusketiers. Ze hebben een grote mond op afstand, vaak anoniem. Dus je neemt hun woorden serieus, maar laat je leven er niet door leiden. Toen ik het woordvoerderschap landbouw neerlegde, waren de dreigementen van de ene op de andere dag voorbij. Fascinerend.”

Wat motiveert u dit werk toch te blijven doen?

„Toen ik solliciteerde als lijsttrekker, verlieten allerlei Kamerleden Den Haag omwille van hun kinderen. Ten diepste blijf ik juist voor mijn kinderen en voor hun hele generatie. Ik hoop dat zij zien dat ik een rol van betekenis vervul te midden van de dreiging op het wereldtoneel, de polarisatie, de afkalvende vrijheid van onderwijs.”

„Ik ben zo’n type van: hoe slechter de peilingen, hoe harder ik het tegendeel ga bewijzen” - Derk Boswijk, CDA-Kamerlid

Wat die voorbeelden betreft lijkt het niet de goede kant op te gaan…

„De Bijbel staat vol verhalen van mensen die dachten: dit wordt niks. Uiteindelijk oogstten ze als iedereen het allang opgegeven had. Soms moet je tegen de klippen op doorgaan. Ik ben zo’n type van: hoe slechter de peilingen, hoe harder ik het tegendeel ga bewijzen. En mijn werk is een roeping, geen baantje. Ik ben op deze plek gezet om binnen alle beperkingen het verschil te maken.”

> rd.nl/hetgesprek