Het is voor miljoenen moslims in het Midden-Oosten vaste prik tijdens de ramadan: ’s avonds, na het breken van de vasten, is het heerlijk uitbuiken achter het scherm. Er worden tientallen soapseries uitgezonden die speciaal voor de ramadan zijn geproduceerd.

Het is opvallend welk thema dit jaar in diverse ramadanseries een belangrijke rol speelt: Joden. Vooral de serie Oemm Haroen (Moeder van Aäron) valt op. Die wordt uitgezonden via de in Dubai gevestigde zender MBC1 en wordt in de hele Arabische wereld bekeken. De serie speelt in de jaren veertig en portretteert de Joodse gemeenschap die toen in Koeweit leefde. De hoofdpersoon, Oemm Haroen, is een oudere Joodse vrouw die merkt dat de ooit zo multiculturele gemeenschap van Koeweit zich steeds meer tegen haar keert. Als kijker is het moeilijk om géén sympathie te ontwikkelen voor Oemm Haroen.

Schaamteloos

Min of meer hetzelfde gebeurt in de ramadanserie Machradzj 7, die ook op MBC wordt uitgezonden. Een Saudische acteur zegt daarin: „De vijand is degene die je steun niet waardeert en die je dag en nacht meer beledigt dan de Israëliërs doen. Palestijnen vallen Saudi-Arabië verbaal aan, ondanks alles wat de laatste decennia voor hen is gedaan.”

In de Palestijnse gebieden leverde dat natuurlijk woedende reacties op. Dit soort series betekent een „schaamteloze en afgrijselijke promotie voor het normaliseren van de relaties met de Israëlische bezetting”, twitterde de Palestijnse ondernemer Ibrahim Msabeh.

De Palestijnse oud-minister Basem Naim vindt een serie als Oemm Haroen zelfs „gevaarlijker dan normalisatie” van de betrekkingen, omdat de soap „het zionistische standpunt” doorgeeft dat Joden vervolgd werden in de Arabische landen en dus recht hadden op het land Israël.

Tot zover niets nieuws onder de zon: het zijn tamelijk voorspelbare reacties. Het nieuwe is echter dat veel Arabieren schoon genoeg hebben van dergelijke retoriek en het daaraan gekoppelde Palestijnse slachtofferschap. Kort na het begin van de serie was op het Arabische Twitter het onderwerp ”Palestina is niet mijn zaak” trending. Vooral vanuit Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten werd gehakt van de Palestijnse kritiek gemaakt.

Het is niet moeilijk om te begrijpen waarom dat gebeurt. Sommige Palestijnse groepen sympathiseren openlijk met Iran, de aartsvijand van de Golfstaten. Bovendien doneren de Golfstaten relatief veel geld voor de Palestijnse zaak, waardoor een dankbaarder houding wordt verwacht.

Toch is daarmee niet gezegd dat de meeste mensen in het Midden-Oosten nu pro-Israël zijn. Het laat eerder zien dat de verschillen in de Arabische wereld ten aanzien van Israël toenemen. In met name Saudi-Arabië en de Emiraten wordt Israël vanuit politieke overwegingen in toenemende mate als bondgenoot gezien, maar dat geldt beslist niet in landen als Syrië of Irak.

Zelfs in de twee landen die een vredesverdrag met Israël hebben, Egypte en Jordanië, is de houding op zijn best ambivalent te noemen. Dat is goed zichtbaar in Egypte. Daar is nu de ramadanserie Al-Nihaya (Het Einde) op de buis. Die serie speelt in 2120. Een geschiedenisleraar spreekt daarin deze omstreden tekst uit: „Toen de Arabieren de kans kregen om van hun vijand verlost te worden, begonnen ze een oorlog die ”De Bevrijding van Jeruzalem” wordt genoemd. De Joden keerden snel terug naar de landen waar ze vandaan kwamen.”

Furieus

Het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken reageerde furieus. De scene is „totaal onacceptabel”, aldus een persbericht. Maar de makers van de serie peinzen er niet over om excuses te maken.

Daarbij komt dat de goodwill die Israël in sommige Arabische landen heeft opgebouwd, zomaar weer in rook op kan gaan als het land binnenkort delen van de Westelijke Jordaanoever inlijft, zoals het plan is. Met name buurland Jordanië is daarover buitengewoon gepikeerd. De Jordaanse koning Hussein heeft al gewaarschuwd voor een „grootschalig conflict” met Israël als dit plan wordt doorgezet. En er zijn niet genoeg ramadanseries om die dreigende ruzie weer te strijken.