Extreemrechts richt pijlen vooral op de islam
Kruisen neerzetten op de plek waar een moskee moet komen. Pegida deed dit zondag in Enschede. Andere extreemrechtse organisaties deinzen niet terug voor vergelijkbare acties.
Welke extreemrechtse organisaties zijn er actief in Nederland en hoe groot zijn ze?
Met ruim 16.700 volgers op Facebook is Identitair Verzet virtueel de grootste. Minder aanhangers hebben de Nederlandse takken van Voorpost (8800) en Pegida (6700). Weer een stuk kleiner zijn de Nederlandse Volks-Unie (2800), Rechts in Verzet (880) en Erkenbrand (800). En dan zijn er nog minder bekende groepen zoals Nijmegen Rechtsaf, Patriottisch Front en Moedig Nederland. Hun invloed moet weliswaar niet worden onderschat, maar ook zeker niet overschat. Demonstraties trekken doorgaans slechts enkele tientallen sympathisanten.
Welke boodschap verspreiden ze?
Ze willen opkomen voor de Nederlandse cultuur. Zo maken de groepen zich in de aanloop naar sinterklaas sterk voor het behoud van Zwarte Piet. Groot is hun afkeer van immigratie en alles wat daarmee samenhangt. Daarom richten ze de rest van het jaar hun pijlen op vluchtelingen en asielzoekers. Ze zien het blanke ras als superieur, hoewel er tussen de groeperingen gradaties zijn in extremiteit. De rechts-extremisten keren zich tegen de islam, willen bijvoorbeeld dat moskeeën en islamitische scholen worden gesloten.
De groepen zijn berucht om hun acties. Zondag plaatsten leden van Pegida kruisen op de plek waar een moskee moet komen. In november deden ze iets vergelijkbaars, toen leden op dezelfde plek een met varkensbloed besmeurd houten kruis neerzetten. In januari liet Rechts in Verzetvoorman Hugo Kuijper een onthoofde pop achter bij een islamitische stichting in Amsterdam-Noord. In september hingen twee activisten van Identitair Verzet een spandoek op het dak van een nieuwe middelbare islamitische school in Amsterdam met de tekst ”Wie islam zaait, zal sharia oogsten”. Voorpost schuwt evenmin harde acties. Aanhangers van Erkenbrand lijken daarvoor minder te porren.
Wie zijn de leiders van deze groepen en hoe verhouden deze organisaties zich tot elkaar?
Alle groepen worden geleid door mannen. De meeste organisaties zijn nauw aan elkaar gelieerd, vaak omdat het afsplitsingen zijn. Zo was Rechts in Verzetvoorman Kuijper lid van Pegida, maar scheidde hij zich daar om onduidelijke reden van af. Ook bezocht hij bijeenkomsten van de NVU. Oprichter van Identitair Verzet Paul Peters was voorheen zeer actief binnen Voorpost. Volgens de antifascistische onderzoeksgroep Kafka werken Voorpost en Pegida nauw samen. Er zijn ook aanhangers van Pegida die lid worden van Voorpost. Bepaalde activiteiten trekken leden van de verschillende groeperingen. Zo waren bij een PVV-demonstratie tegen het kabinet-Rutte III en de islamisering van Nederland in januari leden van Pegida, Voorpost, NVU en Erkenbrand aanwezig.
Kuijper heeft geen verleden als geweldpleger. Dat geldt ook voor Pegidavoorman Edwin Wagensveld. Van Peters is bekend dat hij in 2001 een Joodse begraafplaats in Oosterhout vernielde. NVU-leider Constant Kusters werd meerdere keren veroordeeld voor geweldpleging en discriminatie.
Zijn leden van deze groeperingen politiek betrokken?
NVU en Pegida demonstreerden vorig jaar juli op initiatief van de PVV tegen de benoeming van PvdA’er Marcouch als burgemeester van Arnhem. In een interview met de Volkskrant zei Rechts in Verzetvoorman Hugo Kuijper: „Politiek sta ik bij de PVV en Forum voor Democratie. Maar ik ben ook weleens bij een demonstratie van de SP en een van de FNV geweest.” De krant onthulde dat Géza Hegedüs, de Rotterdamse PVV-lijsttrekker die een dag na zijn presentatie werd teruggetrokken, meewerkte aan verschillende podcasts van Erkenbrand.
De Volkskrant ontdekte ook dat leden van deze extreemrechtse groep vooral sympathiseren met Forum voor Democratie. Verschillende Erkenbrandleden bezoeken bijeenkomsten van deze partij en bevorderen op sociale media „de FVD-zaak.” De voorkeur voor Forum voor Democratie heeft ook deels te maken met het onder extreemrechts springlevende antisemitisme. De PVV is voor hen soms geen optie omdat deze partij pro-Israël is.
Is extreemrechts gevaarlijk?
Rechts-extremisme manifesteerde zich het afgelopen jaar „vooralsnog door geweldloze of licht verstorende acties”, aldus de AIVD. Wel zou een „beperkte groep in de rechts-extremistische scene” bereid zijn om geweld te gebruiken. Meer dan voorheen clasht extreemrechts met ‘linkse’ personen of groeperingen. Die confrontaties –veelal in woorden via sociale media, maar steeds vaker ook op straat– worden bovendien steeds grimmiger.
