Dat blijkt uit een maandagmiddag verschenen rapport van het bestuur van stichting ”Beheer en toezicht inzake seksueel misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk” over de periode 2011 tot 2018. Het betreft de werkzaamheden van het Meldpunt Seksueel Misbruik van de Rooms-Katholieke Kerk, het platform hulpverlening, de klachtencommissie en de compensatiecommissie.

Ruim 3700 slachtoffers hebben zich bij de kerk gemeld, zo blijkt uit cijfers. Van hen dienden er 2060 een klacht in. Van alle klachten werden er 1002 geheel of gedeeltelijk gegrond verklaard. De kerk ontving 953 aanvragen voor financiële compensatie. Deze slachtoffers kregen gemiddeld 33.000 euro schadevergoeding.

De vraag of de Rooms-Katholieke Kerk aan de verwachtingen van de slachtoffers heeft voldaan, beantwoordt de toezichthouder „grosso modo” met ja. Het bestuur baseert dat op reacties van slachtoffers en de waarneming van Tweede Kamerleden die klachtzittingen hebben bijgewoond.

Over de medewerking van de kerk door de jaren heen oordeelt het bestuur over het geheel genomen positief. „Het optreden van menig kerkelijk gezagsdrager kan als uitermate lovenswaardig worden aangemerkt. Al moest er af en toe op gewezen worden dat het om de slachtoffers ging en dat jegens hen flexibiliteit noodzakelijk was.”

Volgens het bestuur zijn er echter „veel minder zaken via mediation afgedaan dan mogelijk zou zijn geweest.”

Het misbruik door rooms-katholieke geestelijken kwam begin 2010 aan het licht. NRC Handelsblad en de Wereldomroep maakten bekend dat in de jaren zestig en zeventig zeker drie kinderen zijn misbruikt door paters van de salesiaanse congregatie in het Don Ruaklooster in ’s-Heerenberg. Het bericht leidde tot een stroom aan meldingen van zaken bij het meldpunt voor seksueel misbruik van de Rooms-Katholieke Kerk, Hulp & Recht in Utrecht. De Bisschoppenconferentie en de Konferentie Nederlandse Religieuzen (KNR) lieten vervolgens een commissie onder leiding van oud-minister Deetman onderzoek doen naar het misbruik binnen rooms-katholieke instellingen.

De commissie-Deetman ontving in totaal 2200 meldingen van seksueel misbruik en mishandeling. Hulp & Recht werd omgevormd tot een onafhankelijke organisatie voor hulpverlening, klachtenbehandeling en compensatie. Die ging in juli 2011 van start als Meldpunt Seksueel Misbruik RKK. Dat sluit per 1 januari 2018 definitief zijn deuren.

De hulpverlening aan slachtoffers van seksueel misbruik gaat door via het Meldpunt Grensoverschrijdend Gedrag van de Rooms-Katholieke Kerk.

Met de presentatie van het eindverslag is het boek van seksueel misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk zeker niet gesloten, zei R. H. van Beeten, voorzitter van het meldpunt. „Maar het sluit wel een periode af van intense en intensieve verwerking, van verantwoordelijkheid nemen, door vertegenwoordigers van de kerk aan wie geen persoonlijke schuld kleefde.”

De kerk heeft een zwarte bladzijde uit haar geschiedenis onder ogen willen zien, zei kardinaal dr. W. J. Eijk, die het rapport namens de Rooms-Katholieke Kerk in ontvangst nam. Hij noemde de uitkomst van het onderzoek van de commissie-Deetman naar het seksueel misbruik „schokkend.” De feiten die aan het licht waren gekomen, hebben hem „diep” geraakt. „Seksueel misbruik mag nooit voorkomen, en zeker niet in de Rooms-Katholieke Kerk die de opdracht heeft het Evangelie van Jezus Christus te verkondigen.”

De kerkleider erkende dat de Rooms-Katholieke Kerk „niet steeds directe adequate antwoorden” wist te geven op het probleem van het seksueel misbruik. „Hierin hebben we een leerproces meegemaakt. We moesten immers op talrijke terreinen pionierswerk verrichten, omdat in andere sectoren weinig ervaring was opgedaan met de behandeling van een groot aantal klachten van seksueel misbruik dat in korte tijd was ingediend.”

De kerk heeft „professionele hulp aan slachtoffers geboden, hun leed erkend, financiële genoegdoening geboden en preventieve maatregelen genomen.” Nu er steeds meer misbruikzaken in de wereld van sport, televisie en politiek aan het licht komen, kan de Rooms-Katholieke Kerk volgens Eijk „met anderen spreken over de ervaringen die zij hebben opgedaan in de aanpak daarvan.”

De kardinaal zei dat de archieven over het onderzoek niet worden vernietigd maar op termijn vrijkomen voor wetenschappelijk onderzoek.

Eijk bevestigde maandag een bericht in NRC Handelsblad dat de kindermisbruik de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland in totaal ongeveer 60 miljoen euro heeft gekost. Volgens hem ging er ongeveer 30 miljoen euro naar financiële compensatie van slachtoffers. De overige 30 miljoen euro was bestemd voor onder meer diverse schikkingen, het klachtenmeldpunt en de commissie-Deetman, aldus NRC.

Slachtofferorganisatie KLOKK maakte maandag bekend blij te zijn met de verwerking van „duizenden” meldingen van seksueel misbruik. Toch heeft de Rooms-Katholieke Kerk volgens de belangenvereniging „sterk defensief” geopereerd. „De authenticiteit van de klachten werd op voorhand formeel betwijfeld.”

Klokk vindt dat het meldpunt de verschillende zaken te veel heeft behandeld als „een op zichzelf staand incident.” De kerk had bepaalde klachten beter kunnen bundelen. „Zo had de aard en de omvang van het misbruik op bepaalde locaties en door bepaalde daders in beeld gebracht kunnen worden.”