Theoloog des vaderlands Samuel Lee sloeg in maart alarm. In een column op zijn website schreef hij dat migrantenkerken het financieel moeilijker hebben dan andere kerken. Als voorbeeld noemde hij kerken in de Amsterdamse Bijlmer. Hij constateerde dat het grootste deel van het inkomen van deze kerken uit de zondagsdonaties komt, giften die door de coronacrisis zijn weggevallen.

Ds. Lee vroeg zich af hoe deze kerken hun vaste lasten –zaalhuur en loon van medewerkers– moesten betalen. „Het is spijtig te constateren dat als wij niet oppassen deze kerken op de lange termijn hun deuren moeten sluiten en in ernstige gevallen zelfs voorgoed ophouden te bestaan.”

Zijn eigen kerk, de Jesus Christ Foundation in Amsterdam, heeft het ook moeilijk, zegt hij desgevraagd. „Eerst vroeg ik me af hoe we het zouden volhouden. Dat is tot nu toe gelukt. Onze kerkelijk werker wordt deze maand voor de helft betaald door de overheid door gebruik te maken van een regeling. We kunnen de zaalhuur binnen de maand in gedeelten betalen. Dat is in mei gelukt en ik hoop dat het in juni weer lukt. We leven bij de dag en vertrouwen op God.”

Madelon Grant, voorzitter van Stichting Ondersteunings Fonds Allochtone Kerken (SOFAK), pikte het noodsignaal van ds. Lee op en richtte samen met anderen een noodfonds op voor migrantenkerken, het Noodfonds Samen Kerk = Samen Sterk. Dit is mogelijk gemaakt door giften van christenen, kerken en christelijke fondsen uit heel Nederland. Inmiddels hebben de eerste kerken een bijdrage ontvangen.

Verkeren alle migrantenkerken in financiële problemen?

Grant: „Er zijn in ons land ruim duizend migrantengemeenten. Gelukkig kunnen de meeste zich goed redden, vooral kerken die al langer in Nederland gevestigd zijn, zoals de Gereja Kristen Indonesia Nederland (GKIN), die hier sinds 1985 is.

Naar schatting hebben 400 internationale kerken in de grote steden het financieel moeilijk. Het betreft vooral kerken die relatief kort bestaan en geen onderdeel uitmaken van een groter verband. Deze kerken hebben vaak weinig financiële buffer en zijn helemaal aangewezen op de inkomsten uit collecten, terwijl digitaal collecteren meestal geen optie is voor hen. Daar komt bij dat sommige gemeenschappen zich al in een sociaaleconomisch kwetsbare positie bevinden en dat verhoudingsgewijs veel mensen van die kerken geen werk meer hebben. Zij kunnen niet helpen, maar moeten zelf geholpen worden.”

Hoeveel kerken hebben een aanvraag ingediend?

„In de eerste ronde hebben 55 kerken contact gezocht; 30 kerken hebben een aanvraag ingediend. Daarvan zijn er 24 geholpen met geldelijke bijdragen die variëren van 800 tot 2200 euro.

Een van die kerken, die gevestigd is in Amsterdam, huurt het kerkgebouw van een vastgoedbedrijf. Na overleg met dat bedrijf werd de maandelijkse bijdrage voor nu fors verminderd, maar er bleef toch nog een bedrag van 2500 euro per maand over. Deze kerk kreeg 1500 euro. Een kerk in Rotterdam, die zat met een hypotheek en geen inkomsten meer krijgt uit de verhuur van het gebouw en de verkoop van eten en drinken uit de keuken, heeft 1400 euro gekregen.”

Zijn de kerken hiermee gered?

„Ze zijn hiermee slechts tijdelijk geholpen. We hopen dat ze het vanaf 1 juli, als er honderd mensen naar de kerk mogen komen, wat makkelijker krijgen. Er komt een tweede ronde. We verwachten dat sommige kerken nog tot 1 september steun nodig hebben. Het is overigens de vraag hoeveel mensen er dan terugkomen naar de kerk omdat een aantal van de kerkgangers nu onbereikbaar is. Het blijven spannende tijden voor de migrantenkerken.”

Is het allemaal kommer en kwel bij de migrantenkerken?

„Zeker niet. Ik hoorde bijvoorbeeld van de GKIN dat zij nu met hun digitale uitzendingen veel meer mensen bereiken dan voorheen. Hun diensten worden in Indonesië maar ook in Canada en de VS goed beluisterd. Dit soort verhalen horen we vaker: een Nederlandse Eritrese kerk heeft in de afgelopen maanden duizenden extra mensen bereikt, afkomstig uit geheel Europa.”

Christian Mission Nederland

Christian Mission Nederland in Den Haag is een van de migrantenkerken die een bijdrage hebben gekregen uit het noodfonds Samen Kerk = Samen Sterk. De kerk wordt onder andere bezocht door christenen met Ghanese, Nigeriaanse, Surinaamse en Antilliaanse wortels. Pastor Elias Agyemang zegt dat de zondagse diensten tijdens de coronacrisis online via Zoom worden gehouden. Op dinsdag, woensdag en vrijdag zijn er korte gebedsdiensten.

De belangrijkste kosten zijn de huur van het gebouw en de steun aan gemeenteleden. De huur bedraagt 1500 euro per maand en is in overleg met de verhuurder tot de helft teruggebracht. „Dat bedrag kunnen we ook niet opbrengen”, zegt Agyemang, „want we hebben nu helemaal geen inkomsten. We hebben voor de maand mei geld gekregen uit het noodfonds en daar zijn we blij mee. Hoe het in juni gaat, weet ik nog niet. Mijn hoop is op God gevestigd. We moeten op Hem blijven vertrouwen om deze tijd door te komen.”