De verklaring van schuldbelijdenis werd aangereikt door een voorbereidingsgroep die bestaat uit leden van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK), de Gereformeerde Bond (GB) in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV) en de Hersteld Hervormd Kerk (HHK).

In kringen van de Gereformeerde Bond is volgens drs. P. J Vergunst de verklaring breed opgepakt. „De schulderkenning van de Protestantse Kerk in Nederland is ook veel gelezen, die van de ad hoc groep ook. Soms is het gebed als eindgebed gebruikt, elders vond men de verklaring te weinig genuanceerd en besloot men alleen te bidden voor het Joodse volk en iets over antisemitisme te zeggen.”

Dr. A. Goedvree, hervormd predikant in Hoevelaken, zegt dat de eredienst zondag grotendeels in het teken van de verklaring van schulderkenning heeft gestaan. „Het initiatief tot deze verklaring vind ik goed, al is het voor mij duidelijk dat het onderwerp beladen is en van verschillende kanten belicht moet worden.”

Ds. R. van de Kamp, een van de ondertekenaars van de schuldverklaring, heeft de indruk dat de meeste gemeenten in de HHK wel op een of andere wijze aandacht hebben besteed aan de schuldverklaring, hetzij door deze voor te lezen of aan de orde te stellen in het gebed of de prediking.

In de hhg van Staphorst is de verklaring niet voorgelezen. Scriba Albert Bouwman zegt desgevraagd dat de kerkenraad er uitvoerig over heeft gesproken maar dat de moeite hierin ligt dat de huidige kerk dan schuld belijdt voor wat anderen in het verleden deden. Ook de hhg te Barneveld las de verklaring om deze reden niet voor: „plaatsvervangend” schuld belijden ligt „moeilijk”, zo maakte ds. J. Joppe tijdens de dienst bekend. Voorafgaand aan de dienst werd wel schuld beleden over de nalatigheid dat de kerk te weinig haar stem heeft laten horen tegen het antisemitisme en te weinig heeft gebeden om de bekering van de Joden.

Nooit vergeten

Ds. G. J. Post van de cgk te Nieuwpoort las tijdens de avonddienst de verklaring voor en preekte over Romeinen 11. Ouderling Pieter van den Berg zegt desgevraagd dat de predikant ook de situatie in de regio memoreerde, waar tijdens de oorlog de kerk in Groot-Ammers actief was om de Joden onderdak te verlenen in de pastorie en kerktoren.

Ds. A. A. Egas, predikant van de cgk te Damwoude, vertelt in het Friesch Dagblad dat zijn gemeente niet meedeed, omdat men verschillende mensen die zich ingezet hebben voor de Joden, pijn doet met deze verklaring. De predikant noemt de verklaring wat gemakkelijk: „Het heeft iets van deze tijd om nu met een schuldbelijdenis te komen. Daarbij stel ik me de vraag: hoe kunnen we die nu onvoorbereid voorlezen, als we hier als gemeente niet over gesproken hebben?”

De christelijke gereformeerde kerk te Drachten kreeg zondagmorgen hoog bezoek in de personen van de commissaris van de Koning Arno Brok en gedeputeerde Sietske Poepjes. De dienst werd geleid door ds. J. M. J. Kieviet.

Brok stelde tijdens de dienst dat de oorlog al meer dan 75 jaar geleden is. „Toch komt deze verklaring niet te laat. Beter laat dan nooit. Van de 800 Friese Joden hebben meer dan 600 de oorlog niet overleefd. Dat mogen we nooit vergeten.”

Ook niet-ondertekenaars verklaring betrokken

De Gereformeerde Gemeenten betreuren de beeldvorming dat zij met betrekking tot de schuldbelijdenis er het zwijgen toe doen. Dat is niet in overeenstemming met de werkelijkheid, zo schrijft het deputaatschap voor Israël van het kerkverband op zijn website. De kerk verwijst naar de verklaring tegen antisemitisme in 2018. „In de verklaring die nu wél op de ambassade is voorgelezen en overhandigd, missen wij node datgene wat de kerk het diepst zou moeten drijven en dat is wat de apostel Paulus (een Joodse man) schrijft in Romeinen 1:16-17.”

Ouderling J. Dijkshoorn van de oud gereformeerde gemeente in Nederland te Scheveningen en bestuurslid van Stichting Herleving Gebed voor Israël laat desgevraagd weten dat hij het betreurt dat zijn kerkverband niet heeft meegedaan met het uitspreken van de schuldbelijdenis. Daarom heeft hij deze niet voorgelezen. Wel zal de schuldbelijdenis worden opgenomen in plaatselijke kerkblad.

Zondagmorgen werd in de leesdienst in Scheveningen de preek voorgelezen van Thomas Boston over Zacharia 12:12, over de bekering van de Joden en de daaraan verbonden bloeitijd voor de kerk uit de heidenen.