Dirmia van der Welle is schoolmaatschappelijk werker bij de Jacobus Fruytierscholengemeenschap in de regio Apeldoorn. Zij ziet vooral meiden uit de bovenbouw van havo en vwo tobben met stressklachten. „Ze hebben last van hoofdpijn, buikpijn, vermoeidheid en concentratieproblemen. Bij meiden slaat de stress vooral naar binnen, terwijl het bij jongens meer te zien is in hun gedrag. Die worden dan opstandig, doen laconiek en slaan hun huiswerk over.”

Stress kan zich bij jongens ook uiten in agressief gedrag, weet Maaike Hekerman, schoolpsycholoog in de regio Breda. Zij ziet verschillende oorzaken van stress bij jongeren. „Het kan bijvoorbeeld zijn dat ze zich meten aan succesvolle figuren op sociale media en een irrealistisch beeld hebben van hoe ze moeten zijn.”

Van der Welle ziet als belangrijkste reden voor de stress onder scholieren de werkdruk vanuit school. „We leven in een prestatiemaatschappij, en die doortrekt ook het onderwijssysteem. Daar ben ik kritisch op.”

Sociale media

De druk door huiswerk is in twintig jaar tijd verdrievoudigd, bleek in september uit onderzoek naar de mentale gezondheid van jongeren, uitgevoerd door de Universiteit Utrecht, het Trimbos-instituut en het Sociaal en Cultureel Planbureau. Terwijl in 2001 slechts 16 procent van de jongeren in het voortgezet onderwijs aangaf veel druk te ervaren door schoolwerk, is dat in 2021 opgelopen tot 45 procent.

Minder huiswerk betekent volgens Van der Welle niet alleen minder werkdruk, maar geeft jongeren ook meer tijd om te investeren in sociale contacten, zowel binnen als buiten school. „Dat helpt jongeren om levensvaardigheden te ontwikkelen waardoor ze veerkrachtiger worden. Uit onderzoek blijkt ook dat sociale contacten stress verminderen. Ik sprak onlangs een meisje dat veel relaxter is sinds ze op een koor zingt. Een bijbaan helpt ook.”

Andere tip van de schoolmaatschappelijk werker: maak stress bespreekbaar. „Blijf er niet mee zitten, maar ga ermee naar vrienden toe.” Ze merkt vaak wel dat jongeren het moeilijk vinden om stress te herkennen en hun emoties te benoemen.

Geluksles

Hekerman pleit voor het invoeren van een lesuur in de week waarin leerlingen met elkaar en met de mentor in gesprek gaan over hoe ze zich voelen. „Noem zo’n vak bijvoorbeeld psychologie in de klas, of geluksles. Scholen zijn van oudsher gericht op het aanbieden van didactische vakken zoals taal en wiskunde, maar geven weinig aandacht aan het emotioneel welbevinden van leerlingen. Als schoolpsychologen maken wij er ons juist hard voor dat het normaal wordt om daarover te praten.”

Belangrijk is ook dat het schoolteam zich goed voelt, stelt Hekerman. „Als een docent voor de klas staat met stressklachten, heeft dat acuut zijn weerslag op jongeren. Onderwijzend en ondersteunend personeel moet daarom ook de gelegenheid hebben om met elkaar over hun eigen welzijn te kunnen praten.”