De in 2008 verschenen nota ”Het Israëlisch-Palestijns conflict in de context van de Arabische wereld van het Midden-Oosten”, kortweg IP-nota genoemd, lag vrijdag op tafel tijdens de vergadering van de generale synode van de PKN in Lunteren.

„We pleiten niet voor het afschaffen van de IP-nota”, zei ds. E. Klootwijk van Kerk & Israël in een toelichting. „Er staan belangrijke dingen in, zoals dat de kerk elke vorm van vervangingstheologie afwijst en dat bestrijding van antisemitisme een belangrijk speerpunt is van de kerk.”

De context waarin de nota verscheen, is echter „veranderd”, zei Wilma Wolswinkel van Kerk in Actie. „De wanhoop neemt met het jaar toe. Niemand ziet een oplossing voor het conflict.” Ze gaf aan dat in de nota „mooie woorden” staan, zoals vrede, gerechtigheid en verzoening. „Hoe verhouden die zich tot de complexe en rauwe werkelijkheid?”

Wolswinkel signaleerde dat in veel gemeenten Israëlzondag wordt gevierd, maar dat veel andere gemeenten dit „mijden.” Het onderwerp komt „steeds meer op de achtergrond in veel lokale gemeenten. Dat vinden we jammer en ook wel zorgelijk.”

Een door het moderamen voorgesteld proces om te komen tot een herijking van de nota leverde diverse vragen en opmerkingen op, onder meer over de drievoudige roeping van de kerk rond dit thema, waarover de IP-nota spreekt.

Verscheidene synodeleden wilden een amendement indienen op het procesvoorstel. Vanwege tijdgebrek werd de stemming hierover doorgeschoven naar zaterdag.

Kerkgebouwen

De synode besloot unaniem de nota ”Speelruimte gezocht. Protestantse visie op kerkgebouwen” vast te stellen. Deze nota, die al eerder op de synode aan de orde kwam, heeft als uitgangspunt onder meer dat bij het ontwikkelen van een toekomstvisie „de focus niet zozeer moet liggen op het afstoten van kerkgebouwen maar veeleer op zinvol gebruik en hergebruik.”

In de nota komen theologische, kerkelijke en maatschappelijke aspecten aan de orde. Deze monden uit in een model waarmee kerkenraden concrete afwegingen kunnen maken over de toekomst van een kerkgebouw. De bezinning kan leiden tot concrete keuzes, zoals het openstellen van de kerk „voor mensen die je als gast wilt verwelkomen” of het delen van het gebouw met andere organisaties, „eventueel na een verbouwing.” Ook het anders inrichten van het gebouw, bijvoorbeeld „om de kerk meer tot een ”passende jas” voor de gemeente te maken” wordt genoemd. Als laatste optie staat ”de kerk verkopen” genoteerd, waarbij de vraag is: aan wie wel en aan wie niet?” Tijdens de synode werden praktijkvoorbeelden belicht uit onder meer Amsterdam en Steenwijk.

Prof. dr. H. P. de Roest, hoogleraar aan de Protestantse Theologische Universiteit en adviseur van de synode, zei „ontzettend blij” te zijn met de nota. Hij noemde het „bemoedigend” dat er op diverse plekken wordt gekeken naar het behoud van het gebouw. „We weten dat een kerkgebouw sluiten een versneller is van kerkverlating.”

Synodelid ds. D. C. Groenendijk (Zuid-Beijerland) zei dat het hem elke keer „pijn” doet als hij langs een kerk rijdt die een andere functie heeft gekregen. Hij zei moeite te hebben met de soms gehoorde opmerking: mensen gaan voor steen. „Soms is het behoud van een kerkgebouw pastoraler dan het behoud van een dominee of kerkelijk werker”, aldus ds. Groenendijk.

De synode besloot de Amsterdamse pioniersplek ”Betondorp bloeit” toe te laten als kerngemeente. Deze heeft een zelfstandige positie binnen het geheel van de Protestantse Kerk, maar hoeft aan minder regels te voldoen dan een reguliere gemeente. In 2020 werd de Rotterdamse pioniersplek Geloven in Spangen de eerste kerngemeente binnen de PKN.