Oekraïne ontwikkelt –volgens de Russen– een vuile bom in de stad Mikolajiv, in de buurt van het front bij Cherson. Kiev zou het wapen willen droppen in Zuid-Oekraïne. Volgens het Russische persbureau Ria Novosti –gelieerd aan het Kremlin– bevindt de fabricage zich „in de laatste fase.”

Wat is een vuile bom?

Een vuile bom is een wapen dat conventionele explosieven gebruikt om radioactief materiaal te verspreiden, bijvoorbeeld afval uit een kerncentrale. Bij de explosie komt radioactieve straling vrij. Een vuile bom (”dirty bomb”) maakt geen gebruik van een kernreactie zoals een kernwapen.

Een vuile bom kan grote paniek veroorzaken en is daarmee vooral ook een psychologisch wapen. De radioactieve besmetting tast de leefbaarheid in een klein gebied ernstig aan. Mensen krijgen radioactieve stoffen binnen waarvoor behandeling nodig is, maar de hoeveelheden zijn naar verwachting te gering om aan te overlijden.

Waarom beschuldigt Moskou Oekraïne van het produceren van een vuile bom?

Rusland probeert angst en verwarring te zaaien in Oekraïne en het Westen. Moskou wil militaire hulp aan Oekraïne vertragen of opschorten door westerse bondgenoten te intimideren en te chanteren. Bovendien probeert het Kremlin de eenheid in de NAVO te ondermijnen. Verder roepen Russische staatsmedia de Oekraïense bevolking op massaal naar het Westen te vluchten om zodoende een humanitaire ramp te veroorzaken.

Hoe waarschijnlijk is de inzet van een Oekraïense vuile bom?

De werkelijkheid is hoogstwaarschijnlijk precies andersom. Moskou zou mogelijk onder valse vlag (”false flag”) de inzet van een vuile bom overwegen. Het Kremlin laat de bom met radioactief materiaal ontploffen, schuift Oekraïne de schuld in de schoenen om vervolgens een kernbom te gooien als vergelding.

Overigens is het volgens het Amerikaanse Institute for the Study of War (ISW) op dit moment „onwaarschijnlijk” dat Rusland de inzet van een vuile bom voorbereidt.

Hoe reageert het Westen op de Russische aantijging?

De VS, het VK en Frankrijk zijn er als de kippen bij om de Russische beschuldiging als „doorzichtig onjuist” te ontzenuwen. De drie kernmachten vrezen dat Moskou de oorlog wil laten escaleren. „We verwerpen elk voorwendsel voor escalatie door Rusland”, zeggen de drie in een gezamenlijke verklaring. De Amerikaanse president Joe Biden waarschuwde Rusland dinsdag geen kernwapen of vuile bom te gebruiken. Dat zou een „ongelooflijk ernstige fout” zijn.

De Russische Defensieminister Sergei Shoigu belde afgelopen weekend met zijn ambtgenoten in de VS, het VK, Frankrijk en Turkije om zijn zorg over een vuile bom te delen. Shoigu leverde echter geen bewijs voor de beschuldiging aan het adres van Kiev.

Is zo’n beschuldiging nieuw?

Nee. Het is een voorspelbare Russische truc. Moskou heeft in maart Kiev en het Westen ervan beschuldigd chemische en biologische wapens te ontwikkelen in Amerikaanse biolabs. Het bestaan hiervan is nooit aangetoond.

Verder heeft het Syrische regime, gesteund door Rusland, in de burgeroorlog (sinds maart 2011) verzetsgroepen ervan beschuldigd vuile bommen te willen inzetten om Damascus de schuld te geven. Bewijs hiervoor is niet geleverd.

Slikken de Russen de beschuldiging als zoete koek?

De pro-Kremlin-analist Victor Olevitsj veroorzaakte dinsdag op de staatstelevisie ophef met zijn gewaagde oproep aan spionagediensten om bewijzen op tafel te gooien over de Oekraïense vuile bom. Het Russische leger overschat zichzelf en kan al acht maanden op rij de oorlog niet winnen, aldus de analist.

Klopt de claim van het Kremlin over de vuile bom van Oekraïne?

Nee, erg waarschijnlijk is de Russische claim niet. Het ligt niet voor de hand dat Oekraïne zijn eigen burgers en grondgebied radioactief besmet met een vuile bom. Verder kost het veel tijd en geld om een besmet gebied weer leefbaar te maken.

Bovendien heeft Kiev geen vuile bommen nodig. Oekraïne, dat in 1994 afstand heeft gedaan van zijn kernwapens in ruil voor een niet-aanvalsbelofte van Rusland, beschikt over voldoende conventionele middelen om zijn doel te bereiken.

Ten slotte is Oekraïne helemaal niet gebaat bij de internationale storm van kritiek die zou ontstaan door inzet van een vuile bom.