De hoofdconciërge van de Udemansschool –in 1983 nog in Nijkerkerveen– brak een gesprek met een collega af omdat hij de bus wilde halen. „Zo zie je dat alles naar Gods raad gebeurt. Als ik de bus had gemist, had ik het ongeluk niet gehad.” Het ongeluk dat zijn leven veranderde.

Bij het station in Nunspeet stapte hij op de fiets. Even verderop moest hij langs een bus. Daar botste hij frontaal met een automobilist die hem niet had gezien. „Ik ben op de voorruit geketst, over de auto gevlogen en erachter op de weg geklapt. Mijn fiets was verfrommeld.”

Omdat hij laat was, dacht zijn vrouw, toen ze de ambulance hoorde: Als dat maar niet voor Johan is. „Heel raar, maar dat gevoel had ik. En nog steeds alarmeren sirenegeluiden mij.”

Met een schedelbasisfractuur en hersenkneuzing was haar man naar het ziekenhuis gebracht. „Het is toen heel kritiek geweest”, zegt zijn vrouw. De gevolgen waren blijvend. „Je krijgt een andere man thuis dan voor die tijd.”

Overbelast

Voordien had Mulder een scherp gehoor. „In militaire dienst slopen we door de bossen bij Oirschot. Dan was ik degene die gekraak van takjes het eerst hoorde.”

Met zijn linkeroor hoort Mulder sinds het ongeval niets meer. Het blijvende hersenletsel veroorzaakt continue geluiden in zijn hoofd. „Dat hebben de artsen onderschat. En begeleiding kregen we niet. Pas heel veel later hebben we wat meer geleerd ermee om te gaan.”

„We”, want de gevolgen van het ongeval troffen het hele gezin. „We hadden toen drie kinderen; de jongste was een jaar toen het ongeval plaatshad. Eigenlijk hebben ze hun vader niet anders gekend.”

Twee keer werden de problemen Mulder teveel. In 1997 ging hij daardoor halve dagen werken. In 2006 ging het helemaal niet meer. „Eigenlijk heeft hij na het ongeluk altijd op zijn tenen gelopen”, zegt zijn vrouw. „Na een lange werkdag moest hij ’s avonds soms nog op school zijn voor een vergadering of ouderavond. Achteraf is dat niet verstandig geweest.” „Je wilt je werk niet loslaten, maar het ging echt niet meer”, zegt Mulder.

Van wat er tijdens het afscheid tegen hem werd gezegd, verstond hij weinig. „Een schrijftolk legde alles vast, zodat ik het later kon nalezen.”

Onbegrip

Met het onbegrip in de omgeving moesten ze leren omgaan. „O ja, ik heb ook een piepje in m’n oor, zeggen mensen dan. Alsof dat hetzelfde is.”

„Daaraan zie je dat tinnitus verschillend beleefd wordt”, zegt Mulders vrouw. „Uiterlijk zie je niets aan mijn man; het is onzichtbaar lijden. Terwijl hij constant leeft met lawaai in zijn hoofd. Bij stress of vermoeidheid wordt het erger. Dan lukt het hem ook minder goed zijn gedachten op iets anders te richten.”

„Gepiep, gerinkel, geruis”, zegt Mulder. „Het is nooit weg. Als je er constant naar luistert, heb je geen leven. Ik slaap er heel onrustig van. Tijdens een bezoek lijkt het aardig te gaan, maar daarna zit ik met de gevolgen.”

Twee jaar geleden onderging Mulder een riskante operatie vanwege een aneurysma. De verwerking ervan greep zo diep in dat de geluiden in zijn hoofd haast ondragelijk waren.

Emoties

De Scherpenzeler heeft al veel afgedokterd. Na twee weken onderzoeken in Utrecht zei een arts: „We staan met de rug tegen de muur.” De patiënt werd met een antidepressivakuur naar huis gestuurd. „Ik kon steeds minder met mijn hoofd. Later is ons uitgelegd dat het goede deel van de hersenen de functies van het beschadigde deel overnam en daardoor overbelast raakte.”

De tinnitus heeft uiteindelijk ook het oor aangetast dat nog goed was. Het interview kan alleen plaatshebben doordat het gesprokene in grote letters op de mobiele telefoon verschijnt. Naar de kerk kan Mulder zelden meer.

Door het hersenletsel zijn zijn emoties vervlakt. „Mede daardoor heb ik gelukkig weinig last van boosheid of opstandigheid.” „Als de geluiden erg zijn, merken we het doordat je heel stil wordt”, zegt zijn vrouw.

Zelf had ze baat bij het lotgenotencontact via Helpende Handen. „Als je hoort wat anderen meemaken met een partner met niet-aangeboren hersenletsel, mag ik niet klagen. Mijn man is zorgzaam en behulpzaam.”

De alarmerende berichten over het toenemende aantal jongeren met tinnitus als gevolg van gehoorschade leest Mulder ook. „Laten ze niet onderschatten wat je meemaakt als je er last van krijgt. En dat voor de rest van je leven.”