Waarom is de gaspijplijn momenteel afgesloten?

Iedere zomer sluit Rusland de gaspijplijn –die via de Oostzee van Rusland naar Duitsland loopt– tien dagen af voor technisch onderhoud. Dat is nodig om aan de hoge veiligheidsnormen te voldoen. Jaarlijks stroomt er zo’n 55 miljard kubieke meter aardgas door NS1. Dit is niet alleen bestemd voor Duits gebruik; een groot gedeelte stroomt via vertakkingen verder naar andere landen, waaronder Nederland.

Hoe groot zijn de problemen in Duitsland als NS1 langer dicht blijft?

Duitsland gebruikt tussen de 95 en 100 miljard kuub aardgas per jaar. Vorig jaar was het land nog voor 55 procent van het totale gasgebruik afhankelijk van Rusland. Volgens het Duitse ministerie van Economische Zaken is dit percentage inmiddels teruggeschroefd naar 35 procent. Hoewel Duitsland de afhankelijkheid van Rusland voortvarend afbouwt, is het land er nog lang niet klaar voor als Rusland de kraan na 21 juli dichtgedraaid houdt.

Hoe groot is de kans dat Rusland geen gas meer door de NS1 laat stromen?

De Europese Commissie houdt er rekening mee dat Rusland de levering van gas via de NS1 niet zal hervatten. Sommige grote Duitse bedrijven lijken ondertussen van het ergste scenario uit te gaan. Persbureau Reuters meldde dinsdagmiddag echter dat ingewijden zeggen dat NS1 vanaf donderdag wél in bedrijf zal zijn. De hoeveelheid gas die door de pijplijding zal stromen zal wel op hetzelfde niveau liggen als voor het onderhoud: rond de 40 procent van de totale capaciteit.

Kan Rusland het contractueel maken om de gaslevering te verminderen of zelfs stop te zetten?

Als er sprake is van overmacht, kan het staatsgasbedrijf Gazprom hervatting van de gastoevoer voor onbepaalde tijd uitstellen. Persbureau Reuters meldde maandag dat Gazprom zich al op 14 juli, in een brief aan een aantal grote Duitse bedrijven, heeft beroepen op overmacht. Een voorbode van een op z’n minst teruggeschroefde levering, zo lijkt het.

Wat heeft dat tot zo’n overmachtssituatie geleid?

De Russen kunnen het voor langere tijd missen van een gasturbine, die voor onderhoud in Canada was, als reden aandragen. Door de westerse sancties mocht die turbine eigenlijk niet meer terug, maar Canada heeft de turbine bij wijze van uitzondering toch vrijgeven. Radiozender BNR meldt onder verwijzing naar het Russische financiële dagblad Kommersant dat het al gauw begin augustus is voordat de turbine in Rusland arriveert en weer gebruiksklaar is gemaakt. Vanwege het missen van de genoemde turbine leverde Gazprom al vóór het onderhoud van de NS1 overigens al aanzienlijk minder gas via de pijplijn.

Hoe bereidt Europa zich voor op het wegvallen van Russisch gas?

De Europese Unie (EU) liet maandag bij monde van Ursala von der Leyen weten de gasimport vanuit Azerbeidzjan te verdubbelen. De voorzitter van de Europese Commissie verwacht vanaf volgend jaar al dat er uit dat land 12 miljard kubieke meter de EU binnenkomt. Dit wordt de komende jaren uitgebreid naar 20 miljard kuub.

Italië, een Europese economische grootmacht die voor zo’n 40 procent afhankelijk is van Russisch gas, sloot maandag een akkoord met Algerije voor de levering van nog eens 4 miljard kuub. Dit komt bovenop de 21 miljard kuub gas per jaar die het Noord-Afrikaanse land al aan Italië leverde.

Persbureau Bloomberg meldde dinsdag dat de Europese Commissie de lidstaten gaat vragen om de komende maanden 15 procent minder gas te verbruiken. Het zou vooralsnog gaan om een vrijblijvend verzoek, maar als de beschikbaarheid van gas erg verslechtert kunnen landen ook bepaalde verplichtingen opgelegd krijgen.