„Het is al jaren oorlog in mijn hoofd.” Die onheilspellende boodschap schreef John S. in een mail aan tv-programma RTL Boulevard. De verdachte stuurde zijn kennelijke wanhoopskreet kort voordat hij op 6 mei op zorgboerderij Tro Tardi de 34-jarige Nathalie en de 16-jarige Ann-Sofie doodschoot.

Bij de mail voegde John S. ook gruwelijke foto’s van de waarschijnlijk ook door hem vermoorde Johan Quist. De schoenmaker uit Vlissingen, die in 2014 werd veroordeeld voor seksueel misbruik van zijn zoon, was in het verleden voorman van RefoAnders. Dat was een organisatie voor homo’s uit reformatorische kring.

Andere landen

In de mail aan RTL Boulevard rept S. over zijn psychische problemen. Hij zou hebben geprobeerd zich op te laten nemen in een kliniek: „Vijf jaar vertel ik huisartsen en ggz over mijn obsessie om een vuurwapen aan te schaffen. Ik ben hiervoor in andere landen wezen zoeken maar heb nooit een stap durven zetten. Tot een paar weken geleden.”

John S. groeide op in het Gelderse Herwijnen. Hij heeft twee oudere broers. In het dorp runde zijn vader een elektronicazaak, blijkt uit recente artikelen van NRC Handelsblad en de Volkskrant. John S. bezocht de christelijke basisschool, hoewel zijn ouders niet naar de kerk gingen.

Van jongs af aan liep het niet zo lekker met John. „Als kleine jongen was hij al schuw”, concludeert de Volkskrant. „Hij is eigenlijk nooit serieus genomen, zijn hele leven niet”, zegt een oud-klasgenoot in die krant. Na de mavo volgde S. een driejarige opleiding tot elektrotechnicus in Hilversum. Later werkte hij als monteur bij Strukton Rail.

Zeker lijkt dat John S. al jaren kampt met mentale problemen. Rond zijn twintigste, als John S. inmiddels een jaar op zichzelf woont in Gorinchem, gaat het mis. De jongeman zondert zich af en raakt in een depressie, meldt NRC Handelsblad. Zijn ouders kunnen geen telefonisch contact meer met hem krijgen. De gordijnen zijn dicht, de deur doet hij niet open.

De jongeman ontvangt hulp van de geestelijke gezondheidszorg. Hij krijgt de diagnoses ”stoornis in het autismespectrum” en ”depressie”. S. deed meerdere zelfmoordpogingen.

De man is „rechtlijnig en gericht op de regels”, concludeert NRC Handelsblad. Zijn moeder zegt in die krant: „Als een collega tien minuten te vroeg naar huis vertrok, zei hij er wat van.” Zijn vader: „Als een collega wildplaste omdat het te ver lopen was naar een wc, dan ging hij naar de baas.”

Elektriciteitskastjes

John S. laat niet gauw achter zijn vestje kijken. Over zijn werk aan elektriciteitskastjes langs het spoor praat hij honderduit, maar over zijn zielenroerselen doet hij er het zwijgen toe. „Dan zaten we drie kwartier aan de keukentafel en probeerden we erachter te komen hoe het met hem ging. Hij zei gewoon niets”, zegt zijn moeder in NRC Handelsblad.

Een vroegere vriendin uit Den Helder bezocht John S. vrijwel elk weekend. Hij reisde nooit naar haar woonplek. Als ze in 2009 ziek wordt en thuis is bij John S. in Gorinchem, moet ze een ander bellen haar op te halen. „Het kwam niet in hem op om me naar huis te brengen. Ik heb het hem ook niet gevraagd. Ik heb hem dat nooit kwalijk genomen”, zegt de vriendin in NRC Handelsblad.

Op plekken waar John S. min of meer zijn eigen gang kon gaan, leek hij in zijn element te zijn. Zo kwam hij in het verleden regelmatig langs bij zorgboerderij BijBram in Ameide. Daar koesterde John S. de paarden. „Hij was een dierenvriend”, zegt Bram van der Leden, eigenaar van de zorgboerderij, desgevraagd.

Jarenlang stond S. in zijn vrije tijd achter de bar bij poppodium Ekko in Utrecht. „Zijn contact met mensen draait om bestellingen. Hij wist daardoor wat hij ongeveer kon verwachten. En de bar diende als fysieke buffer tussen John en het publiek dat hij bediende”, analyseert NRC Handelsblad.

Het was waarschijnlijk geen toeval dat John S. begin mei juist in zorgboerderij Tro Tardi in Alblasserdam twee mensen doodschoot en ook kennelijke pogingen deed anderen om het leven te brengen. Een jaar of zeven geleden kwam hij daar voor het eerst binnen.

Problemen ontstaan als S. in 2017 verliefd wordt op een jonge vrouw met een verstandelijke beperking, schetst NRC Handelsblad. Zij komt ook op de zorgboerderij. De moeder van de jonge vrouw verzet zich echter tegen de relatie. De afspraak is dat John S. en zijn geliefde elkaar mijden. John zou zich aan die afspraak houden, zijn oogappel echter niet. De affaire leidt ertoe dat John S. zich niet meer mag vertonen op de zorgboerderij. En dat valt hem zwaar. „Dit druiste volledig in tegen zijn rechtvaardigheidsgevoel. Hij voelde zich de gebeten hond”, zegt zijn vader in NRC Handelsblad.

Haat

Prangende vraag is waarom John S. enkele dagen voor het drama in Albasserdam naar Vlissingen reisde en daar naar alle waarschijnlijkheid schoenmaker Johan Quist van het leven beroofde. In zijn mail aan RTL Boulevard schreef S. dat Quist een willekeurig slachtoffer was, meldt het programma. S. zou zijn wapen hebben willen testen en zijn haat willen uiten naar een persoon, van wie RTL Boulevard de naam niet noemt.

Wellicht wordt vrijdag in de Rotterdamse rechtbank een tipje van de sluier opgelicht. De officier van justitie zal zich tijdens de voorbereidende zitting niet beperken tot juridische formaliteiten, maar ook een beschouwend betoog houden.