Nieuw boek biedt inkijkje in het rouwende vaderhart
Mannen beleven het verdriet om het verlies van een (ongeboren) kind vaak heel anders dan vrouwen. Maar ook vaders rouwen, zegt Bjorn Visser (33), ervaringsdeskundige en voorganger van de zelfstandige, evangelische Hanzekerk in Nijmegen.
Verdwaasd, angstig en vol onzekerheid. Zo loopt Bjorn op 7 november 2018 door het Radboud ziekenhuis in Nijmegen. Zijn vrouw Inge ligt onder algehele narcose. En Anna en Lynn zijn net ter wereld gekomen – na 30 weken zwangerschap. Artsen haalden de tweeling met spoed, nadat bij een reguliere controle bleek dat Lynn geen vruchtwater meer had. De beide meisjes wegen nog geen kilo. De tweeling ademt moeilijk en ligt op de intensive care. Aan het einde van de dag lijkt de situatie stabiel.
De volgende dag komt de klap voor Bjorn en zijn vrouw. Anna en Lynn blijken beiden een hersenbloeding te hebben gehad. Hun situatie gaat snel achteruit en de beide meisjes overlijden uiteindelijk twee dagen na hun geboorte.
Naar aanleiding van het intense verdriet dat hij ervoer, schreef Bjorn het boek ”Pappa’s rouwen ook”. Donderdag overhandigt hij het eerste exemplaar aan Maarten van Ooijen, staatssecretaris van Volksgezondheid. Tegelijk ziet Stichting Rouwkost officieel het licht. De stichting moet ouders ondersteunen in hun rouw na het verlies van een kind.
U ervaart zelf verlies als vader. Is rouwen daarover ooit klaar?
„Nee. Mensen vragen wel eens: Heb je het een plek kunnen geven? Een foto van een overleden geliefde geef je een plekje, want die zet je in de kast of op de schoorsteenmantel. Maar nee, rouw verweeft zich met je leven. Natuurlijk gaan de ruwe randjes er van af, maar het litteken zal altijd gevoeld worden.”
Hoe verliep dat bij uzelf?
„Rouw associeerde ik altijd met depressiviteit, met iets moeilijks. Iets waar ik als rasoptimist niet mee om kon gaan. Maar ik ontdekte in rouw iets moois. Het is als het ware de liefdestaal voor de persoon die er niet meer is. Elke keer als ik een andere tweeling zie, dan merk ik dat ik nog van Anna en Lynn houd.”
In uw boek staan twaalf verhalen van vaders die rouw ervaren. Wat valt u op aan die verhalen?
„Het boek is geen theorieboek over de fases van rouw. Nee, het zijn de ruwe, echte verhalen van vaders die een of meer kinderen hebben verloren. Bijvoorbeeld voormalig staatssecretaris Paul Blokhuis, die zijn dochter Julia op 18-jarige leeftijd verloor. Wat opvalt, is dat mannen anders rouwen dan vrouwen. Het boek geeft een inkijkje in het rouwende vaderhart.”
Hoe rouwen vaders?
„Er is naast schuld, schaamte en eenzaamheid, ook plaats voor liefde en trots. Mannen vinden het fijn om weer aan het werk te gaan en ervaren daar ook een stuk plezier in. Ondertussen zien ze dat hun vrouw nog emotioneel op de bank zit en dat er niets uit haar handen komt. Daar voelen mannen zich dan weer schuldig over. Of ze schamen zich ervoor dat ze niet hetzelfde voelen als hun vrouw. Ze gaan ook vaak extra zorgen voor hun echtgenote en de eventuele andere kinderen en vergeten het eigen verdriet. Dat komt soms pas later. Dan breken ze emotioneel.
Verder ervaren mannen vaak een stukje eenzaamheid omdat vrienden het lastig vinden contact te zoeken. Veel mensen weten namelijk niet goed wat ze moeten zeggen. Terwijl de vaders in kwestie graag even samen gaan wandelen of samen een biertje willen drinken.”
En wat bedoelt u met de liefde en trots?
„In alle verhalen komt terug dat de mannen een grote liefde en trots kennen voor hun overleden kinderen. Veel mensen posten graag foto’s van kinderen op sociale media. Maar met overleden kinderen ligt dat veel gecompliceerder. Daarom: spreek erover en uit jouw liefde.”
Gaan mannen nuchterder met het verlies om dan vrouwen?
„Vaak wel. Mannen kunnen goed relativeren en spreken niet zo gemakkelijk over hun emoties. Tegelijk is rouw zo uniek als elk persoon. Iedereen moet zijn eigen proces heel serieus nemen. Of je nu een gevoelsmens bent of een denker.”
Wat is de betekenis van het christelijk geloof bij rouw?
„Tien van de twaalf mannen in mijn boek zijn christelijk. Je ziet dat hun geloofsleven een andere invulling heeft gekregen. Ze zijn heel diep gegaan. De meesten zeiden ook dat de kerk niet goed wist om te gaan met hun verdriet. Kerken moeten het gesprek aangaan en vooral heel goed luisteren.”
Veranderde uw geloofsbeleving na het verlies?
„Toen het gebeurde, waren we precies bezig met het stichten van een gemeente in Nijmegen. Dus kwamen de moeilijke vragen: Heere, hoe kan dit? U heeft ons toch geroepen? Het lijden in de wereld kreeg een gezicht. In ons geval twee gezichtjes. Het gevaar bestaat dat je dan verbitterd raakt. Het is de vraag: word je bitter of beter? In alles heb ik geprobeerd zicht op God te houden. Daarbij wilde ik niet dat mijn beeld van Hem veranderde op basis van eigen ervaringen, maar alleen op basis van Zijn woord. Anders dreigt eenzijdigheid.”
Wat is uw doel met dit boek?
„Wat ik verlang is dat het boek vaders herkenning, erkenning en hoop geeft. Dat ze merken dat het niet vreemd is wat ze voelen. En ook dat ze zien dat er vreugde mogelijk is na het verliezen van een kind. Dat geeft hoop.”
Behalve een boek uitgeven, richt u ook Stichting Rouwkost op. Vervult dat in een behoefte?
„Ja, ik merk dat ouders ondersteuning nodig hebben. Want je hoort regelmatig dat echtparen uit elkaar gaan na zo’n verlies. Ook liggen depressie, burn-out en zelfmoord op de loer. Dat er behoefte is bleek wel uit een berichtje over de stichting op LinkedIn: dat bereikte in korte tijd 1,3 miljoen mensen. Ik krijg veel reacties van zorgprofessionals, van kraamhulpen en ziekenhuispersoneel, omdat ze de vaders met verlies maar lastig kunnen bereiken.”