Milieuorganisaties reageren verbolgen op het voornemen van het kabinet om kolencentrales tijdelijk harder te laten draaien. „We zitten juist in de huidige crisis door het gebruik van fossiele brandstoffen. Dit is heel kortzichtig”, vindt Faiza Oulahsen van Greenpeace. Peer de Rijk van Milieudefensie vindt het net zoiets als „een biertje drinken tegen de kater”. Natuur & Milieu spreekt van een „onacceptabel plan”, dat nauwelijks helpt en de klimaatdoelen „verder op afstand zet”.
Kolencentrales mogen nu slechts op maximaal 35 procent van hun capaciteit draaien, omdat ze een hoge CO2-uitstoot veroorzaken. Het kabinet wil die beperking tijdelijk loslaten. Zo hoeft minder stroom opgewekt te worden in gascentrales. Op die manier wil het kabinet de weggevallen leveranties uit Rusland het hoofd bieden.
„De prioriteiten van dit kabinet liggen echt verkeerd als het om klimaatbeleid gaat”, vindt Milieudefensie. „Waarom stellen we geen lijst op met essentiële industrieën voor ons gas, zoals we ook in tijden van corona met beroepen deden?”
Ook Greenpeace ziet nog volop mogelijkheden om in fabrieken en kantoren gas te besparen. Een eenvoudige maatregel, zoals overal oude tl-verlichting vervangen door energiezuinige lampen kan volgens Oulahsen al een half miljard kuub gas per jaar schelen. Ook met het isoleren van buizen in fabrieken valt volgens haar nog veel winst te behalen.
Natuur & Milieu is sceptisch: „Het gas dat wordt bespaard, omdat de gascentrales minder draaien, komt namelijk niet automatisch in onze gasreserves terecht, omdat we een vrije energiemarkt hebben. De oplossing is dus een wassen neus”, stelt de organisatie, die vindt dat Nederland de klimaatdoelen voor 2030 op deze manier niet gaat halen. „Radicale energiebesparing en veel meer gebruik maken van duurzame bronnen moet de focus zijn van het kabinet. Alleen dit helpt om onze fossiele afhankelijkheid af te bouwen, de energiezekerheid te garanderen, en de energieprijs te beheersen.”
Urgenda laat weten niet blij te zijn met de maatregel, maar benadrukt wel dat het gaat om een uitzonderlijke situatie vanwege de oorlog in Oekraïne. „In een normale situatie zou ik hier echt boos over zijn”, aldus directeur Marjan Minnesma. Ze laat weten dat meer kolen niet nodig zijn om „de Nederlanders warm te houden”. „Wij zijn maar voor 15 procent afhankelijk van Russisch gas, dat kunnen we met energiebesparingen opvangen. Ik zie deze maatregel meer als onderdeel van een totaalpakket om de Europese energielevels op peil te houden, voor het geval dat Poetin de gaskraan nog verder dichtdraait.”
De Jonge Klimaatbeweging noemt het plan „enorm teleurstellend”, maar snapt wel dat het kabinet daar op uitkomt om tekorten zo veel mogelijk te voorkomen. „Als de productie van hernieuwbare energie eerder was opgeschaald, hadden we kunnen voorkomen dat kolencentrales nu weer op volle toeren moeten draaien. Helaas kan het kabinet niet terug in de tijd stappen”, zegt voorzitter Aniek Moonen. „Tegelijkertijd is het cruciaal dat de versnelde uitbouw van hernieuwbare energie, zowel op zee als op land, doorgaat. Aanvullend klimaatbeleid moet zorgen voor een hele grote inhaalslag. Het kabinet moet daarom koersen op 65 procent emissiereductie in 2030 en het sluiten van alle kolencentrales in 2025. Dit is dé kans voor het kabinet om te laten zien dat de stem van toekomstige generaties ook meetelt.”