Artilleriegeschut spuwt vuur, granaten exploderen. De veldslag om de Donbas is zwaar. „Dagelijks sneuvelen 100 tot 200 Oekraïense militairen”, verklaarde Mykhaylo Podolyak, een hoge adviseur van de Oekraïense regering, donderdag. Twee weken geleden schommelden de cijfers nog tussen de 50 en 100.

De gevechten in Oost-Oekraïne lopen uit op een duel tussen Russisch en Oekraïens geschut. „Een artillerie-ping-pong”, zegt een Oekraïense militair tegen de New Yorker. Het landschap verandert in een gatenkaas, met talloze inslagen.

De strijd spitst zich al dagenlang toe op Severodonetsk. Rusland valt onophoudelijk aan, Oekraïne verdedigt op leven en dood. De stad is een ruïne. Verwoest. Kapotgeschoten. Gas, water en licht zijn uitgevallen. Ruim 11.000 burgers zitten klem.

Severondonetsk –een industriestad met vóór de oorlog ruim 100.000 inwoners– is voor Rusland van grote symbolische waarde bij de verovering van Loehansk, de noordelijke provincie van de Donbas. De Russen concentreren hier hun artillerie. President Vladimir Poetin wil koste wat het kost de Donbas in handen krijgen, een van zijn doelen in de oorlog.

Rusland valt aan vanuit noord, oost en zuid. Met overweldigende vuurkracht schieten de troepen zich een weg door de Donbas. Bij Popasna heeft Rusland een doorbraak weten te forceren.

De situatie voor de Oekraïense troepen is penibel. „In Severodonetsk wordt gevochten om elke centimeter”, zei gouverneur Serhi Haidai woensdag. Russen en Oekraïners strijden om elke straat, elk huizenblok.

„De absoluut heroïsche verdediging van de Donbas is aan de gang”, zei president Volodimir Zelenski dinsdag nog. „De bezetters geloofden absoluut niet dat het verzet zo sterk zou zijn.” De vooruitzichten zijn echter somber. De Oekraïners zijn teruggedrongen tot een industriegebied van de stad.

Kiev staat voor een lastige keus: of een geruïneerde stad in handen houden, of zich terugtrekken naar een beter te verdedigen positie. De hoger gelegen stad Lysychansk bijvoorbeeld, aan de andere kant van de Severski Donetsrivier. Beide opties zijn pijnlijk.

Niet zonder reden smeekt Zelenski het Westen bijna doorlopend om zwaardere wapens. Meer vuurkracht, groter bereik. Met precisieraketten kan Kiev de Russische artillerie op tientallen kilometers afstand vernietigen. Oekraïne is door zijn munitievoorraden heen en is nu geheel afhankelijk van het Westen.

Houwitsers

Veel westerse landen hebben Oekraïne de nodige artillerie beloofd of geleverd. Oekraïne kan met Europese steun voor 700 miljoen dollar zestig AHS Krabhouwitsers in Polen kopen, zo werd woensdag bekend. Polen had al achttien Krab’s gegeven. Nederland en Duitsland schenken bijvoorbeeld samen twaalf Pantserhouwitsers. De artillerie is nog niet Oekraïne, verklaarde Defensieminister Kajsa Ollongren woensdag. De training van troepen in Duitsland kost tijd, ook al zijn Oekraïners ervaren artilleristen.

Kiev kan volgens het ministerie van Defensie nu 150 stuks moderne 155-millimeterartillerie van vijf verschillende types inzetten. „Deze spelen een beslissende rol”, hoopt het ministerie. De eerste videobeelden van de zwaardere westerse wapens aan het front zijn opgedoken. Oekraïne zet de Amerikaanse M777 twee weken in, de Franse Caesar een week.

Om de gestage Russische opmars te pareren, krijgt Oekraïne nu ook de beschikking over de zwaarste Amerikaanse en Britse raketartillerie. De VS leveren vier M142 Himars (High Mobility Artillery System), het VK stuurt drie M270 MLRS (Multiple Launch Rocket System); later volgt mogelijk meer. De Himars is een lichtere, mobiele versie van de M270.

De zware wapens luiden na honderd dagen oorlog een nieuw hoofdstuk in de strijd in. Raketartillerie is aanmerkelijk krachtiger dan gewone artillerie, terwijl het bereik een stuk groter is. De precisieraketten beschikken over een eigen motor op vaste brandstof voor de voortstuwing.

Provoceren

Met de levering van het Himarsraketsysteem laten de VS hun terughoudendheid, uit vrees Rusland te provoceren, varen. Met speciale raketten kan Himars doelen op 300 tot 450 kilometer afstand onder vuur nemen. Oekraïne zou daarmee aanvallen tot diep in Rusland kunnen uitvoeren. VS-president Joe Biden stemt in met de Himarslevering, maar zonder de speciale raketten voor de grote afstanden.

Himars, gebouwd door het Amerikaanse defensieconcern Lockheed Martin, staat op een 7 meter lange en 16 ton zware vrachtwagen. Drie militairen kunnen het raketsysteem bedienen, zonder de zwaargepantserde cabine te verlaten. Aan elke raketwerper hangt een prijskaartje van 5 miljoen euro.

Kenmerk van het hightech artilleriewapen is z’n grote mobiliteit en snelle inzetbaarheid. Het systeem kan in enkele minuten positie kiezen, vuren, terugtrekken, herladen en opnieuw schieten. Himars is één van de meest accurate en dodelijke aanvalssystemen voor de lange afstand, volgens analisten.

Het wapenarsenaal van Himars varieert van één grote ballistische raket tot zes 227 millimeterraketten met een bereik van 70 kilometer, de afstand Amersfoort-Rotterdam. Met gps-geleiding kan het systeem doelen met grote nauwkeurigheid uitschakelen.

Het VK levert Oekraïne de M270 MLRS, een voorganger van Himars. Het meervoudige raketlanceersysteem, eveneens van Lockheed Martin, heeft een bereik van 80 kilometer. Het 6,85 meter lange gepantserde voertuig van 24 ton rijdt op rupsbanden.

De Britse M270, voorzien van zes dubbele lanceerbuizen, kan individuele raketten afvuren of salvo’s van twaalf stuks achter elkaar in minder dan zestig seconden. De gps-geleide raketten zijn voorzien van 90 kilo explosieven. Nederland had ooit ook de beschikking over 23 M270’s. Deze zijn bij bezuinigingen in 2004 verkocht aan Finland.

Tegenaanval

Rusland stelt alles in het werk om de geavanceerde Amerikaanse en Britse wapensystemen te vernietigen, verklaarde Poetin op de Russische staatstelevisie. „We zullen doelen aanvallen die we nog niet hebben geraakt als dergelijke installaties worden geleverd.”

Rusland beschikt over een vergelijkbaar raketsysteem, maar niet met dezelfde nauwkeurigheid als de Amerikaanse en Britse. De Russen gebruiken de BM-30 bijvoorbeeld vaak met domme, niet-gps-geleide raketten. Een ander belangrijk verschil is dat de Russen hun lanceerbuizen in twintig minuten tijd handmatig moeten vervangen, terwijl Amerikanen en Britten in een handomdraai met een lier een hele batterij raketten tegelijk kunnen vervangen.

De zware, geavanceerde Amerikaanse en Britse raketsystemen kunnen een belangrijke rol kunnen in het stoppen van de Russische opmars. De explosieve kracht van de raketten is vergelijkbaar met een luchtaanval met zware geleide bommen. Oekraïne kan hiermee op grote afstand en met grote nauwkeurigheid Russische stellingen onder vuur nemen.

Of Himars en M270 een beslissende omkeer op het slagveld kunnen teweegbrengen, is de vraag. Rusland kan grote hoeveelheden militairen en materieel inzetten tegen de dreiging. De verhouding Oekraïense en Russische artillerie in de Donbas zou één op twintig staan.

De belangrijkste vraag is echter of de zware Amerikaanse en Britse raketsystemen op tijd arriveren. De Russische Defensieminister Sergei Shoigu claimt nu al 97 procent van Loehansk in handen te hebben. Volledige inname van Oost-Oekraïne betekent een grote overwinning voor Poetin.

De vrees bestaat dat de gevechten uitmonden in een uitputtingsslag. Maar ook daarbij kunnen de zware Amerikaanse raketwerpers een belangrijke rol spelen. Voorlopig zwijgen de artilleriekanonnen in Oekraïne niet.