Hoe hoger de vullingsgraad van de vijf ondergrondse gasopslagplaatsen die Nederland rijk is, hoe groter de leveringszekerheid de komende winter. Daarom wil het kabinet dat ze voor minstens 70 procent vol zitten. Momenteel blijft dit percentage echter steken op een magere 40 procent.

De buffers worden in de zomer gevuld door gasbedrijven die dan doorgaans relatief goedkoop gas kunnen inkopen. De opgebouwde reserves kunnen in de winter, als de vraag naar gas toeneemt, weer tegen een hogere prijs worden doorverkocht. Normaal gesproken zijn er tegen de winter voldoende voorraden aangelegd om huishoudens en bedrijven tegen een betaalbare prijs van gas te voorzien.

Nu de zomerprijzen door de mondiale spanningen fors hoger zijn dan normaal, is het voor energieleveranciers minder interessant om grote voorraden gas in te slaan. De markt laat het daarom afweten. Om een gascrisis te voorkomen, willen het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en energie-experts dat het kabinet in actie komt.

Vloeibaar gas

Investeren in vloeibaar gas (lng) lijkt een voor de hand liggende optie. In Azië importeren landen als China, Japan en Zuid-Korea al sinds jaar en dag lng. Pijpleidingen zoals in Europa zijn er in Azië niet, dus vindt de aanvoer van lng overzee via schepen plaats en slaan landen het op in speciaal daarvoor aangelegde terminals. Sinds de oorlog in Oekraïne wint vloeibaar gas ook in Europa aan populariteit.

Al vanaf 2011 beschikt de haven van Rotterdam over een lng-terminal waar het vloeibare gas geschikt wordt gemaakt voor het Nederlandse gasnet. In de Groningse Eemshaven komen twee drijvende terminals te liggen die samen 8 miljard kubieke meter gas kunnen verwerken. De twee drijvende installaties meren echter pas in augustus aan.

Daarbij is het de vraag of er in het najaar, vanwege de grote mondiale vraag, nog wel genoeg lng beschikbaar is om de Nederlandse gasvoorraad op peil te krijgen. Alle Nederlandse buffers voor aankomende winter bijtijds voldoende vullen, dat lijkt op de lng-markt te kort dag.

Groningen

Het openhouden van het gasveld in Groningen is een van de genoemde opties, om alsnog voldoende gas op de markt te krijgen. In 2020 besluit toenmalig minister Eric Wiebes dat de Groningse gaskraan in 2022 versneld moet worden dichtgedraaid. Sinds de jaren negentig gaat de provincie namelijk gebukt onder aardbevingen doordat de grond door de gaswinning inklinkt. Alleen in uitzonderlijke situaties zou de gaskraan weer moeten kunnen worden opengedraaid.

Naar schatting zit er nog ruim 450 miljard kuub aardgas in de Groningse bodem. Om het in perspectief te plaatsen: het totale Nederlandse aardgasverbruik bedroeg vorig kalenderjaar 40 miljard kubieke meter, aldus het Centraal Bureau voor de Statistiek. Als de gaskraan in Groningen slechts een klein beetje wordt opengedraaid, kan hiermee een gascrisis worden afgewend.

Elders naar nieuw gas boren, behoort eveneens tot de mogelijkheden, maar biedt op de korte termijn geen soelaas. Zo maakten Nederland en Duitsland woensdag bekend gezamenlijk gas te gaan winnen ten noorden van de Waddeneilanden. Naar verwachting gaat de gasproductie daar pas eind 2024 van start.

Kolencentrales

Als het winnen van extra gas niet lukt, kan er vanzelfsprekend ook zuiniger met gas worden omgesprongen zodat er voor de wintermaanden voldoende overblijft. Dit kan bijvoorbeeld worden gerealiseerd door minder gebruik te maken van gascentrales om elektriciteit op te wekken.

Zo kunnen kolencentrales tijdelijk een groter gedeelte van de elektriciteitsproductie voor hun rekening nemen. Omdat deze centrales relatief veel CO2 uitstoten, mogen ze sinds dit jaar op niet meer dan 35 procent van hun vermogen draaien. Die beperking geldt vooralsnog tot 2025. CDA-Kamerlid Henri Bontenbal oppert om die tijdelijk op te heffen totdat de buffers „voldoende gevuld zijn met het uitgespaarde gas.”

Twee van de vier kolencentrales in Nederland die nog in bedrijf zijn, staan op de Rotterdamse Maasvlakte. Uniper, het bedrijf achter één van de twee kolencentrales, laat bij monde van directeur André Bosman weten graag weer op volle toeren te willen draaien. „Het is een politieke keuze waar we klaar voor zijn”, zei hij eerder deze week tegen de NOS.