Waarom raakt de cv-ketel uit de gratie?

Onze cv-ketel draait op aardgas en daarvan wil Nederland –en met ons land heel Europa– af. Ons land moet daarmee minder afhankelijk worden van het goedje dat vooral uit Rusland wordt geïmporteerd. De voornaamste reden is echter 
dat er bij de verbranding van aardgas CO2 vrijkomt, een broeikasgas dat verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde.

Welke keuze heb ik nog in 2026?

Er zijn diverse typen warmtepompen in omloop. De belangrijkste:

De meest efficiënte warmtepompen halen hun warmte uit water. Dit water kan komen uit de bodem (middels een lus zo’n 100 meter diep), uit nabijgelegen oppervlaktewater of van pvt-panelen, een soort zonnepanelen die ook water opwarmen. Water-waterwarmtepompen hebben een rendement van zo’n 400 procent.

Een ander type zijn de lucht-waterwarmtepompen. Deze halen de warmte uit de buitenlucht. Ze zijn het goedkoopst, maar hun rendement is iets lager: gemiddeld zo’n 300 procent.

Tot slot is er de hybride warmtepomp: dat is een combinatie van een lucht-waterwarmtepomp en een ouderwetse cv-ketel. De laatste gaat alleen aan als het buiten heel koud is (rond het vriespunt). Hiermee bespaar je jaarlijks –de cijfers variëren sterk– meestal zeker 50 procent van het aardgas.

Stel: mijn cv-ketel gaat al voor 2026 kapot. Wat kan ik dan het beste doen?

Dat hangt af van de situatie. Is de woning redelijk nieuw (na 1992) of al wat ouder maar goed geïsoleerd (label B)? Dan kun je het beste in één keer overstappen op een warmtepomp. Een tussenstap met een hybride variant is dan weggegooid geld. Is er ruimte rond het huis en is de portemonnee goed gevuld? Dan is een warmtepomp op bodemwarmte een goede optie. Is de woning ouder en minder goed geïsoleerd, dan kun je vooruitlopend op de regelgeving vast een hybride warmtepomp aanschaffen.

Moet je dan nog wat aanpassen aan de woning?

Hoe beter het huis is geïsoleerd, hoe efficiënter warmtepompen functioneren. De eerste stap is dus: kijken waar er nog winst te behalen valt qua isolatie.

De grootste uitdaging in sommige woningen zal overigens de ruimte worden. Een (hybride) warmtepomp vraagt meer ruimte dan een cv-keteltje.

Is vloerverwarming per se nodig?

Anders dan velen denken is dat niet strikt noodzakelijk. Het is ook mogelijk om met convectoren –die warme lucht de ruimte inblazen– te werken. Vloerverwarming is wel het meest comfortabel.

Ondertussen schrijdt de techniek snel voort. E zijn inmiddels zogeheten CO2-warmtepompen die het water tot een hoge temperatuur (75 graden) kunnen verwarmen. Deze zijn sowieso geschikt voor ouderwetse radiatoren. CO2-warmtepompen leveren weinig vermogen en zijn dus alleen geschikt voor appartementen of kleinere woningen.

Hoe duur is dit allemaal?

Dat is wederom afhankelijk van de situatie en natuurlijk van de keuzes. Een hybride warmtepomp kost zo’n 5000 euro. Een lucht-waterwarmtepomp is twee keer zo duur en een water-waterwarmtepomp met pvt-panelen kost ongeveer het drievoudige. Als je ook nog moet isoleren of vloerverwarming wilt aanleggen, komen bovenop die investering nog enkele duizenden euro’s. Daar staat tegenover dat het Rijk een ISDE-subsidie weggeeft, waarmee je voor een warmtepomp al gauw enkele duizenden euro’s subsidie krijgt. Ook voor isolatiemaatregelen kun je geld terugkrijgen.

Over die lucht-waterwarmtepomp: werken die apparaten ook als het vriest?

Het lijkt misschien onlogisch, maar zelfs bij temperaturen onder de nul graden kan een warmtepomp nog warmte uit de lucht halen. Dat dat vreemd in de oren klinkt, komt omdat we gewend zijn aan de meeteenheid die we gebruiken voor temperatuur: die eindigt pas bij -273 graden Celsius. Pas bij dit absolute nulpunt (0 Kelvin) zou je theoretisch geen energie meer uit de lucht kunnen winnen. Feit is: hoe warmer het is, hoe harder alle luchtmoleculen –onzichtbaar voor het oog– bewegen. Bij bijvoorbeeld -10 graden Celsius (263 Kelvin) zit er dus nog een heleboel energie (lees: warmte) in de lucht, hoe koud je dat als warmbloedig mens ook vindt.

Is een warmtepomp dé oplossing?

Op dit moment is dit de beste technologische oplossing. Zeker met het oog op de zorg voor de schepping. Het draagt bij aan het tegengaan van klimaatverandering. Al zitten er aan elke technologie haken en ogen: in dit geval het onderhoud dat nodig blijft of het koudemiddel dat weg kan lekken.

Warmtepompen blijven echter simpelweg een sterk staaltje techniek. Het rendement kan oplopen tot meer dan 500 procent. Je stopt er dus 1 kWh stroom in en krijgt er 3 tot wel meer dan 5 kWh warmte voor terug. Ter vergelijking: de volledig uitontwikkelde HR±ketel zit op 107 procent rendement.