Eerlijk zijn is de enige manier; „verzwijgen werkt niet”, zegt drs. Petra van Nederpelt, orthopedagoog-generalist bij Driestar educatief en het Rotterdamse Ikazia Ziekenhuis. „Kinderen krijgen het nieuws mee op straat, op het plein. Ook kleuters praten er al over. Houd wel rekening met de leeftijd en het ontwikkelingsniveau van een kind.”

Dat betekent ook dat opvoeders het bezig zijn met ernstig nieuws moeten begrenzen. „Als je niet oppast, zijn kinderen er de hele dag mee bezig en hitsen ze zichzelf en elkaar op. Zeg gewoon tegen een kind: We gaan er tien minuten over praten en daarna gaan we weer aan het werk.”

Zeker het bekijken van oorlogsbeelden moet beperkt worden. „Wat heeft het voor nut grote aantallen gebombardeerde gebouwen te laten zien? Kinderen hebben bij bepaalde woorden zelf al een plaatje ervan in hun hoofd.”

Zelfbescherming

Van Nederpelt noemt het verbazingwekkend welke details kinderen opmerken op foto’s van het oorlogsgeweld. En welke ze níét opmerken. „Een kind is ermee gezegend dat het leed niet in zijn volle diepte en zwaarte tot hem doordringt, en ook dat het er op zijn eigen manier mee omgaat. Dat is ingeschapen. Kinderen kunnen een erg bericht aanhoren en gewoon gaan spelen. Ik sprak eens ouders die het erg vonden dat hun kinderen diep onder de indruk bij het graf van opa of oma stonden en even later steentjes liepen te gooien op de begraafplaats. Maar het is een zegen dat een kind zichzelf beschermt tegen te veel verdriet en doorgaat met het gewone leven.”

Afleiding

De reactie op school kan anders zijn dan de reactie thuis, zegt de pedagoog. „In de klas doet een leerling mee. Maar thuis komt de spanning er soms uit. Als het kind dan in z’n eentje in bed ligt en het wordt donker, dan gaat het koppie malen. Praat dan met je kind, maar doe het niet te lang. Na vijf of tien minuten kun je afleiding bieden, bijvoorbeeld door voor te lezen of een paar psalmen te zingen. Het is ook goed om samen te bidden en daarin te noemen wat het kind bezighoudt.

Als er overdag een gesprekje is, laat het kind dan zelf een psalmvers opzoeken dat bij de gebeurtenissen past. En laat het er bijvoorbeeld een schilderij bij maken dat op het nachtkastje gezet kan worden. Als je merkt dat het kind in het erge nieuws blijft hangen of blijvende angstklachten ontwikkelt, is het verstandig hulp te zoeken.”

De komst van vluchtelingen maakt het nieuws-van-ver-weg concreter. Inmiddels zitten er hier en daar Oekraïense kinderen in een Nederlandse klas. „Veel scholen doen mee aan hulpacties en zamelen spullen in. Dat kan heel positief werken. Je kunt het voor een kind heel praktisch maken: Wat kun je weggeven, wat gun je een ander?”

Troostrijk

Levensbeschouwing stempelt de wijze waarop iemand over de gebeurtenissen spreekt die Europa de afgelopen weken in beroering brachten. „Vanuit emotie kun je Poetin als de allerslechtste mens neerzetten, maar een christen spreekt er toch anders over: we mogen voor Poetin bidden, en we mogen praten over genade en vergeving. Wat leert de Bijbel ons, en hoe zou de Heere Jezus ermee omgaan? En hoe gaan we zelf met anderen om?”

Vanuit Psalm 99 kun je uitleggen dat God regeert en dat Hem niets uit de hand loopt, zegt Van Nederpelt. „Juist als christelijke opvoeder kun je ook troostrijk spreken als er erge dingen gebeuren.”