In elf gemeenten verloren de christelijke partijen de meerderheid, en in één plaats werd die herwonnen. Daarmee is er sprake van een teruggang van 33 procent ten opzichte van de situatie vóór de verkiezingen.

Vergeleken met de situatie van vier jaar geleden, na de lokale verkiezingen van maart 2018, is er zelfs sprake van een teruggang van 41 procent. Toen waren er namelijk 34 gemeenten met een confessionele meerderheid. Tussentijds zijn er in diverse gemeenten herindelingsverkiezingen geweest, waarna het aantal uitkwam op 30.

Gelderland

De huidige daling manifesteert zich vooral in Gelderland. Van de elf plaatsen waar de christelijke raadsmeerderheid is verloren, liggen er zes in die provincie.

In Elburg verliezen de christelijke partijen netto twee zetels, en komen daarmee uit op acht van de negentien zetels. Ook in Ermelo (10/21), Hattem (6/15) en Putten (9/19) gaan er twee zetels af.

In Nijkerk moeten de christelijke partijen de meerderheid na vier jaar opnieuw uit handen geven. Het verlies van één zetel leidt tot de grootst mogelijke minderheid (13/27).

In Scherpenzeel is iets anders aan de hand: daar behouden de christelijke partijen –de ChristenUnie deed daar dit keer niet mee– zeven zetels. Maar door bevolkingsgroei is de raad uitgebreid van dertien naar vijftien zetels, en dus betekent behoud van zeven zetels het verlies van de meerderheid.

Ook in het Utrechtse Oudewater (6/15) en Vijfheerenlanden (14/31) leveren de christelijke partijen twee zetels in en verdwijnt de raadsmeerderheid.

In Katwijk daalt het aantal zetels van de christelijke partijen van zeventien naar zestien van de 33. Ook in het Friese Dantumadiel (8/17) leveren CDA, ChristenUnie en SGP één zetel in, waardoor zij niet langer meer dan de helft van de raadsleden leveren.

In het Overijsselse Tubbergen halveert het CDA. De christendemocraten hadden daar twaalf van de negentien zetels.

Teloorgang

Hoewel de klap lang niet overal zo hard is als in Tubbergen, is verlies van het CDA een belangrijke oorzaak voor de teloorgang van christelijke raadsmeerderheden. In Hattem en Oudewater verloor de partij twee zetels, en in Dantumadiel, Ermelo, Putten en Vijfheerenlanden één.

In laatstgenoemde gemeente was dat ondanks het feit dat de christendemocraten ruim 500 stemmen wonnen. Ook de SGP verloor hier een zetel. Die partij leverde daar wél stemmen in. Wellicht speelt in het zetelverlies mee dat de opkomt dit keer 6,3 procentpunt hoger was dan tijdens de herindelingsverkiezingen van november 2018. Ook in Elburg verloor de SGP een zetel.

CDA en SGP wonnen beide één zetel in Scherpenzeel, maar dat was niet genoeg om de afwezigheid van de CU en de uitbreiding van de raad te compenseren.

De ChristenUnie verloor op vier plekken waar de christelijke raadsmeerderheid verdwijnt één zetel: in Elburg, Ermelo, Putten en Katwijk.

In zeven van de elf gemeenten waar het de confessionele partijen niet lukte opnieuw een meerderheid te halen, was en is het CDA de grootste christelijke partij. Bij de CU is dat op drie plekken het geval en bij de SGP in één gemeente.

In veertien van de twintig plaatsen waar de confessionele majoriteit behouden blijft of herwonnen is, is de SGP de grootste christelijke partij. In, Barneveld, Neder-Betuwe, Nunspeet, Rijssen-Holten, Staphorst, Reimerswaal, Tholen, Alblasserdam, Woudenberg en Hardinxveld-Giessendam was dit al het geval. In Urk, Renswoude en Zwartewaterland namen de staatkundig gereformeerden die positie over van de ChristenUnie en in Molenlanden van het CDA.

In Oldebroek en Bunschoten is de ChristenUnie de grootste christelijke partij. In Borsele is dat de combifractie van SGP en CU. In Lopik, waar de beide partijen de handen ineen sloegen, zijn ze ook de grootste christelijke partij geworden. In de andere twee gemeenten met een christelijke raadsmeerderheid, Altena en Hardenberg, is het CDA de grootste confessionele partij.

Terug

In Woudenberg hebben de christelijke partijen hun meerderheid weer terug (8/15). De SGP groeide van drie naar vier zetels; CDA en CU behielden hun twee zetels. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 waren de christelijke partijen de meerderheid kwijtgeraakt.

Groei

In vier gemeenten is de christelijke raadsmeerderheid gegroeid, in alle gevallen met één zetel: in Neder-Betuwe (naar 12/19), Bunschoten (15/19), Tholen (12/21) en Hardenberg (18/33). De SGP leverde in drie gevallen een bijdrage aan de groei.

In tien plaatsen blijft de confessionele meerderheid stabiel. In Barneveld (van 18/31 naar 19/33), Staphorst (14/17), Zwartewaterland (12/19), Hardinxveld-Giessendam (10/17) Molenlanden (16/27) gaat het om een ruime meerderheid. Ook in Urk is dat het geval. SGP, Hart voor Urk, CDA, CU en Krachtig Urk haalden daar gezamenlijk zestien van de negentien zetels. In Altena (17/31), Lopik (8/15), Borsele (10/19) en Alblasserdam (10/19) gaat het om de kleinst mogelijke meerderheid.

In Oldebroek (naar 13/19) en Rijssen-Holten (naar 15/25) verloren de christelijke partijen netto één zetel, maar blijft er sprake van een ruime meerderheid. In Nunspeet (naar 12/21), Reimerswaal (11/19) en Renswoude (6/11) werd netto ook één zetel verloren.

In Goeree-Overflakkee (15/31), Sliedrecht (10/21) en Waddinxveen (11/23) haalden christelijke partijen één zetel te weinig voor een meerderheid.

In een eerdere versie van dit artikel stond dat in geen enkele plaats de christelijke partijen de raadsmeerderheid hebben ge- of herwonnen. Dat is in Woudenberg echter wel het geval. Dat is aangepast. Verder staan nu het juiste aantal gemeenten met een christelijke raadsmeerderheid en de juiste percentages over de teruggang van het aantal christelijke raadsmeerderheden vermeld.