Hoe zit het ook alweer met de protesten?

De protesten begonnen half januari, aangevoerd door vrachtwagenchauffeurs. Ze zijn woedend omdat ongevaccineerde truckers vanaf 22 januari de Verenigde Staten niet meer in mogen. Eind januari trokken de truckers en hun sympathisanten in een zogenoemd vrijheidskonvooi naar het parlementsgebouw in Ottawa. Ook op andere plaatsen waren er blokkades, met name bij cruciale grensovergangen met de VS.

Wie zijn de demonstranten en wat willen ze?

Chris Barber, Benjamin Dichter en Tamara Lich gelden als de sleutelfiguren van de protesten. De eerste twee zijn vrachtwagenchauffeur, hoewel Dichter in een recent verleden ook politiek actief was voor de uiterst rechtse People’s Party of Canada. Lich is prominent lid van de separatistische Maverick Party.

Een bonte mengeling demonstranten sloot zich aan bij de truckers. Onder meer christenen, ouders die hun kinderen niet willen laten inenten, vaccinatiesceptici en tegenstanders van de coronapas. „Alle lagen van de bevolking, alle beroepsgroepen hebben elkaar gevonden”, zo zei NOS-correspondent Marieke de Vries. Hun eisen: alle coronabeperkingen moeten worden opgeheven en ArriveCan, de app die nodig is om Canada binnen te komen, moet de prullenbak in.

Ook extreem-rechts is van de partij. Zo is de bedenker van het zogenoemde vrijheidskonvooi, James Bauder, een bekende rechts-extremist. Tegen dagblad Trouw zei Peter Smith, onderzoeker bij Anti-Hate Canada, dat hij veel organisatoren al langer kent omdat ze al ver voor de pandemie actief waren in allerlei rechtse en extreem-rechtse groepen.

Woensdag stelde minister van Veiligheid, Marco Medicino, dat een deel van de demonstranten gedreven wordt door een „extremistische ideologie.” Hij vertelde dat maandag vier demonstranten zijn gearresteerd bij de grensovergang in Countts die onder meer van plan waren om politieagenten om het leven te brengen. De politie nam wapens, munitie en kogelvrije vesten in beslag.

Wat is het draagvlak voor de protesten onder de bevolking?

Volgens premier Justin Trudeau zijn de demonstranten „een radicale minderheid” en vertolken ze niet het gedachtegoed van de gemiddelde Canadees. Diverse polls laten een wisselend beeld zien van de steun voor de demonstraties.

Een peiling van Abacus Data wees uit dat twee derde van de inwoners van Ottawa niets van het vrijheidskonvooi moet hebben. Uit een onderzoek van onderzoeksbureau Ipsos bleek er landsbreed heel wat meer steun te zijn voor het vrijheidskonvooi. Iets minder dan de helft (46 procent) van de ondervraagden noemde de frustratie van de truckers legitiem en had er sympathie voor. Van de jongeren (18-34 jaar) zei 61 procent de truckers te steunen.

Wie financiert de demonstraties?

Via verschillende kanalen werd er geld ingezameld voor de truckers. Via platform GiveSendGo werd 8 miljoen dollar opgehaald. Uit gelekte data bleek dat 4,3 miljoen dollar ‘Canadees geld’ was en 3,6 miljoen dollar uit de VS kwam. Thomas M. Siebel, een steenrijke ondernemer uit Silicon Vally, was volgens de New York Times met 90.000 dollar een van de grootste geldschieters. Siebel reageerde niet op vragen van de Amerikaanse krant.

Brad Howland, baas van een Canadees bedrijf dat hogedrukreinigers produceert, maakte 75.000 dollar over en moedigde in een begeleidende tekst de demonstranten aan om vol te houden. Tegen de krant zei hij dat de protesten de geschiedenisboeken zullen ingaan en dat zijn bedrijf en familie er trots op zijn aan de zijde te staan van mannen en vrouwen die de Canadese grondwet verdedigen.

De meeste reacties van donateurs waren vredelievend, noteert de Amerikaanse krant. Enkele berichten hadden een dreigende toon. Een Amerikaan die 50 dollar doneerde schreef: „Ik betaal liever om deze beweging nu te steunen dan later voor kogels te betalen.”

Aanvankelijk kon ook geld worden gedoneerd via GoFundMe. Maar toen naar eigen zeggen duidelijk werd dat het protest een „bezetting” was geworden, beëindigde het platform de inzamelingsactie.

Hoe zit het met die noodwet; is het einde van de protesten nabij?

Zondag verdreef de politie demonstranten van een cruciale grensbrug met de VS. Een dag later kwam Trudeau met een noodwet op de proppen om de „illegale” protesten te breken. Die wet geeft de regering en politie meer macht om de protesten te stoppen. Het is nu onder meer verboden om naar Ottawa te komen om mee te doen met het konvooi. De autoriteiten droegen banken op geen zaken meer te doen met mensen die zijn gelinkt aan het vrijheidskonvooi en ervoor te zorgen dat er geen geld meer naar de demonstranten gaat.

In de dagen daarop verlieten chauffeurs diverse grensovergangen, zoals in de provincies Alberta en Manitoba. Ook de Pacific Highway-grenspost in British Columbia is weer open. Maar in Ottawa blijft het onrustig. Nog steeds blokkeren honderden vrachtwagens de straten. Woensdag gaf de politie de betogers een officiële waarschuwing: „Je moet onmiddellijk stoppen.” Ze dreigde de deelnemers van het vrijheidskonvooi „de komende dagen” te arresteren en trucks in beslag te nemen als zij niet zelf vertrekken.

Hebben de betogers wat bereikt?

Dat blijft de vraag. De provincie Ontario, waar bijna 40 procent van de Canadezen woont, schrapt per 1 maart de vaccinatiepas. Vanaf donderdag worden bovendien de maximale aantallen mensen in bijvoorbeeld restaurants of cafés verhoogd en bij evenementen buiten verruimd. Ook in andere provincies zeiden de autoriteiten de coronamaatregelen te gaan afbouwen. Ze beklemtoonden daarbij dat dit losstaat van de massale protesten. De belangrijkste oorzaak voor de grieven van de truckers, namelijk de vaccinatieplicht, is nog altijd niet weggenomen.