ANP-fotograaf Bart Maat schiet 25 maart op het Binnenhof een plaatje van Kajsa Ollongren (D66) in haar functie als verkenner in het kabinetsformatieproces.
Ollongren heeft haast. Want ze moet in thuisquarantaine omdat ze enkele minuten daarvoor hoorde dat ze positief is getest op corona. Snel raapt ze haar spullen bij elkaar en spoedt zich naar haar dienstauto. Ze verzuimt echter haar notities goed af te schermen. Ze loopt over het Binnenhof en Maat maakt zijn foto. Wie inzoomt op de foto ziet onder meer staan: „Positie Omtzigt, functie elders.”
Die mededeling leidt tot grote verontwaardiging op het Binnenhof; ook bij mij. Wie waagt het om de poten onder de stoel van CDA-Kamerlid Omtzigt vandaan te zagen? Omtzigt, die furore maakte in Den Haag met de onthullingen in de kindertoeslagaffaire. Omtzigt, die bij de verkiezingen van 17 maart 342.000 voorkeurstemmen binnenhaalde en in zijn eentje dus goed was voor bijna vijf Tweede Kamerzetels. Niet te geloven.
De Tweede Kamer is woest en legt de formatie stil. Eerst willen de dames en heren politici weten hoe de vork in de steel zit en wie de boosdoener is. De politieke redactie maakt overuren.
Enkele dagen later blijkt VVD-leider en premier Rutte de schuldige. Hij wil liever niet door met Omtzigt; hij vindt de christendemocraat kennelijk te lastig.
De affaire leerde mij weer eens dat het achter de schermen in het Haagse vaak over andere dingen gaat dan politici in het openbaar willen doen geloven en vertellen. Er zijn zogezegd in Den Haag verschillende werkelijkheden.
De rel kreeg nog een heftig vervolg. Rutte, die bekendstaat vanwege zijn fenomenale geheugen, zegt dat hij zich niet meer herinnert dat hij Omtzigt weg wil werken. Een golf van ongeloof en verontwaardiging rolt door de Tweede Kamer als Rutte dit zegt. Politici en journalisten, ook die van het Reformatorisch Dagblad, kunnen hun oren niet geloven. Dit kan niet waar zijn! Het kan niet anders of Rutte jokt. De VVD-voorman krijgt van de Tweede Kamer een motie van afkeuring aan zijn broek. Een motie van wantrouwen wordt nipt verworpen. En elke krant schrijft vernietigend over het optreden van de premier.
Door de affaire valt Rutte van zijn voetstuk, ook voor mij. Wie wil er verder met een jokkebrok als premier? Wie wil verder met iemand voor wie de waarheid slechts een optie is? Ook ik bekijk vanaf dat moment Rutte door de bril van de affaire. Rutte kan eigenlijk niet meer geloofwaardig functioneren, zo denk ik op dat moment.
De VVD-voorman denkt daar zelf anders over. Hij vecht door. Hij werkt aan een nieuw kabinet. Aan de onderhandelaars van D66, CDA en ChristenUnie heeft Rutte de afgelopen maanden laten zien dat hij toch betrouwbaar is. Daarom krijgt hij van mij vooralsnog ook het voordeel van de twijfel.
Vecht Rutte door omdat hij de langstzittende premier van Nederland wil worden? Eind 2022 kan hij het record van de CDA’er Lubbers, die twaalf jaar premier was, verbreken. Zelf zegt de historicus Rutte daar totaal niet mee bezig te zijn. Maar ik ben geneigd hem op dit punt toch niet te geloven. Rutte zegt weleens vaker wat…
Dit artikel is onderdeel van de oudejaarsbijlage.
