In Amersfoort heerst al weken ophef over seances op de gemeentelijke begraafplaats in Leusden. Zes mensen met paranormale gaven hebben op 11 september een avond lang geprobeerd op de begraafplaats „spirituele energieën” van begraven kinderen op te wekken.

De paragnosten liepen op het ”Kinderhof” van de begraafplaats Rusthof rond met balletjes die zouden oplichten op energie van de overledenen. Bij een opgelicht balletje stelde de groep, volgens de gemeente, op rustige toon een aantal korte controlevragen, zoals: „Bent u een man of een vrouw?”

Toestemming

De paranormale rituelen van de groep vrijwilligers vonden plaats na sluitingstijd, van 20.00 tot 23.30 uur, onder begeleiding van een begraafplaatsmedewerker. De Rusthofdirecteur had toestemming voor de seances verleend. De gemeente Amersfoort wil niet zeggen welke mensen achter deze omstreden sessies op de begraafplaats zitten.

Ouders van overleden kinderen zijn geschokt. Niet alleen omdat de paragnosten bij de graven van hun kinderen seances hebben uitgevoerd, maar ook omdat de Rusthofdirecteur, die in dienst is van de gemeente Amersfoort, toestemming heeft gegeven voor de omstreden spirituele sessies.

Kort geding

Een ouderpaar heeft inzage geëist in de mailwisseling tussen de paranormale vrijwilligers en de gemeente Amersfoort over de seances op Rusthof. Floor en Raidi Drost, van wie twee kinderen op de begraafplaats liggen, willen weten wat er zich die avond heeft afgespeeld en spande een kort geding aan.

De gemeente moet over de naam van die groep beschikken of die in ieder geval heel eenvoudig bij de directeur van Rusthof op kunnen vragen, verklaarde de advocaat van het echtpaar tijdens het kort geding bij de rechtbank in Utrecht.

De gemeente stelde echter dat het zes individuen betrof die geen onderdeel zijn van een groepering of organisatie. Bovendien komt de Nationale ombudsman op 17 december met een onderzoeksrapport over de gebeurtenissen op die bewuste avond, aldus het verweer van de gemeente.

Psychische nood

Het echtpaar Drost stelde echter dat de psychische nood bij de moeder zo hoog is, dat er sneller duidelijkheid nodig is over wat er die avond gebeurd is.

Daarop besloot de gemeente woensdag onder strikte geheimhouding individuele mails, die later waarschijnlijk ook onderdeel uitmaken van het rapport van de ombudsman, aan het echtpaar ter beschikking te stellen. De namen worden wel zwartgelakt. Het echtpaar hoopt zo meer duidelijkheid te krijgen over de gebeurtenissen op de bewuste avond en de advocaat trok daarop de eis van het kort geding woensdagmorgen in.

Bizar

Andere ouders en nabestaanden zouden de mails daarmee niet te zien krijgen. „Volstrekt bizar”, reageerde advocaat Jan Visscher uit Amersfoort woensdag. „Onbegrijpelijk.” De raadsman staat 46 ouders en andere nabestaanden bij in deze kwestie. 
Visscher heeft de gemeente Amersfoort daarom woensdagochtend gevraagd het mailverkeer ook aan de andere ouders ter beschikking te stellen. „Het is niet uit te leggen waarom één ouderpaar wel de mails van de groep krijgt en de andere ouders niet”, verklaart Visscher. De advocaat wijst erop dat de suggestie wordt gewekt dat ouders die een dure procedure kunnen aanspannen, wel antwoord krijgen en anderen ouders niet. „Dat is niet uit te leggen.”

De gemeente Amersfoort heeft woensdagmiddag besloten dat donderdag de nieuwe informatie alsnog met alle ouders wordt gedeeld.

Grafschennis

De groep van 46 ouders en andere nabestaanden heeft een collectieve aangifte gedaan bij de politie voor grafschennis (artikel 149 Wetboek van Strafrecht). „Ouders zijn erg ondersteboven van de gebeurtenissen”, zegt advocaat Visscher. „Ouders, van links tot rechts, van diep-gelovig tot niet-gelovig, zijn diep geraakt in het gevoel gekrenkt te zijn in de grafrust van hun kinderen.” Meerdere ouders komen uit reformatorische kring.

Politie en justitie buigen zich over de collectieve aangifte. Eerder zijn ook individuele aangiften gedaan. „Er zijn meer dan concrete aanknopingspunten dat hier sprake is van grafschennis”, stelt Visscher, verwijzend naar jurisprudentie.

Onbeantwoord

De aanpak van de gemeente Amersfoort roept al langere tijd veel vraagtekens op. „De gemeente verwijst steeds naar het onderzoek van de Ombudsman, waardoor veel vragen onbeantwoord blijven”, reageert mr. Visscher. „Het blijft onduidelijk wat zich op de begraafplaats precies heeft afgespeeld. De Ombudsman richt zich op het bestuurlijk handelen van de gemeente, terwijl ouders ook willen weten wat er feitelijk heeft plaatsgevonden.”

Camera

De zaak kwam aan het licht nadat een ouder op de begraafplaats in Leusden een camera had gevonden. Bij het bekijken van de videobeelden trof hij de paranormale handelingen van de groep aan.

De Ombudsman kan zich geen oordeel vellen over de beelden, omdat deze nog in bezit zijn van de ouder. „Het essentiële beginpunt voor het vaststellen van de feiten ontbreekt daarmee bij de Ombudsman”, stelt Visscher. Daarom is volgens de raadsman te voorzien dat de Ombudsman zich niet richt op de feitelijke gebeurtenissen.

Politie en justitie moeten de camera in beslag nemen en de beelden betrekken bij hun onderzoek naar mogelijke grafschennis, oordeelt de advocaat. „Politie en justitie hebben daar de bevoegdheid voor.”

Excuus

Burgemeester Lucas Bolsius heeft 13 oktober spijt betuigd voor de paranormale rituelen middels een excuusbrief aan 15.000 nabestaanden. De burgemeester zegt „emoties en boze reacties heel goed” te snappen. „We hadden dit niet mogen toestaan. Daarom bieden wij u onze oprechte excuses aan.” De gemeente heeft zich „onvoldoende gerealiseerd” de nabestaanden te kwetsen. ,Vandaar dat dit ook niet weer een keer zal gebeuren.”

Bovendien heeft de burgemeester, op initiatief van de ouders, op 14 oktober uitleg gegeven aan nabestaanden tijdens een informatiebijeenkomst. Ook de begraafplaatsdirecteur was daarbij aanwezig.

Deze groep van zes vrijwilligers met paranormale gaven doet vaker paranormale onderzoeken in binnen- en buitenland, meldt de gemeente Amersfoort. Op begraafplaatsen, maar ook in bijvoorbeeld een oude, leegstaande ziekenhuizen.

Hoeveel graven de paragnosten in Amersfoort hebben bezocht, is niet bekend. De groep zou ook in opdracht van overheidsdiensten werken, zo bleek tijdens een gemeentelijke informatiebijeenkomst voor nabestaanden. Volgens de gemeente zou het niet gaan om een groep, toch zou er wel sprake zijn van een voorzitter.

Kamervragen

SGP-leider Kees van der Staaij heeft eind oktober Kamervragen gesteld naar aanleiding van de kwestie, waarin hij pleit voor een verruiming van de strafbaarstelling van grafschennis.

Minister Ferd Grapperhaus kan zich voorstellen dat nabestaanden „ontdaan” zijn door het voorval. De bewindsman van Justitie en Veiligheid wil niet inhoudelijk reageren op de mogelijkheid dat op de begraafplaats grafschennis heeft plaatsgevonden, omdat de zaak bij politie en justitie ligt. Grapperhaus wijst in zijn beantwoording van de Kamervragen naar het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC), het kennisinstituut van het ministerie, dat onderzoek doet verruiming van het wetsartikel.