„Het penitentiaire systeem in Rusland werkt totaal niet”, begint Andrej Solovjov. De 27-jarige Rus is nog geen twintig dagen op vrije voeten en is bezig zijn leven op de rit te krijgen. Sinds zijn 19e zat Solovjov in IK-14, een strenge strafkolonie niet ver van de zuidelijke Russische regio Rostov. Het is voor hem niet makkelijk om het leven op te pakken na achtenhalf jaar strafkamp, want een beroep leerde hij niet.

Wat Solovjov inmiddels wel kent, zijn de mazen in het systeem van de Russische strafkolonies. Hij doet er graag een boekje over open. „Als je iets doet wat niet volgens de regels is, dan moet je betalen: steekpenningen”, zegt hij. Gevangenen kunnen volgens hem werkelijk overal aankomen: koffie, sigaretten en zelfs drugs. En dat alles kan ook weer worden gebruikt om dingen gedaan te krijgen.

„Bewakers doen hun werk niet”, stelt Solovjov. Er is een soort „zwarte ingang” waardoor alles de gevangenis binnen kan worden gesmokkeld. De bewakers doen daar graag aan mee. Zo verdienen ze wat extra’s. „Een bewaker krijgt om de zoveel dagen een kans om zijn reguliere loon van 5000 roebel (60 euro, red.) met steekpenningen aan te vullen”, aldus Solovjov. Voor een pakketje pelmeni –een Russisch gerecht van met vlees gevulde deegrolletjes– en een reep chocola betalen de gevangenen volgens Solovjov goed geld.

Maar dat is niet het enige. Bewakers houden ook nauwelijks orde en laten het over aan de gevangenen om uit te zoeken wie de baas is. „Ze vinden het wel prima dat de veroordeelden de orde bewaren. Dan hoeven ze zelf niet te werken. De ergste boeven nemen met manipulatie en fysiek geweld zelf de controle.”

Corruptie

Solovjov maakte mee hoe iemand een medegevangene doodde. „Met een mes werd hij in zijn hart gestoken. Ik zag het allemaal gebeuren, maar de bewakers haalden hun schouders op en belden de ambulance. Ze waarschuwden ons vast dat er controle zou komen op verboden spullen, dus ieder begon bezittingen te verstoppen alsof er niets was gebeurd. Het is allemaal corrupt.”

De bewakers gebruiken volgens Solovjov de ergste boeven om anderen onder controle te houden of te straffen. „Het in elkaar slaan van gevangenen, het urineren op gevangenen of het verkrachten van gevangenen, het wordt allemaal door de zwaarste criminelen gedaan.”

Bewakers slaan zelf alleen als ze weten dat ze ermee weg kunnen komen. Dat overkwam ook Solovjov. „Ze sloegen op zo’n manier dat er geen blauwe plekken ontstonden; op de benen of op de billen met een houten voorhamer. Dat is erg pijnlijk.”

IJzerwater

Gevangenen in Rusland leven in grote groepen samen in barakken, niet in cellen zoals in Nederland. „Onze barak had slaapplekken voor 60 mensen, maar we sliepen er geregeld met 100, 120 of zelfs 150 man. De gevangenen slapen om de beurt”, vertelt Solovjov. Het kamp heeft officieel 1100 plekken voor gevangenen, maar in de praktijk zitten er 2500.

„We sliepen om de beurt en er was niet genoeg voedsel. Ik verloor ongeveer 15 kilo in acht jaar tijd. Mensen worden ziek: het water stinkt en geeft ijzer af, omdat het uit metalen bakken komt waar het vuil zich al jaren ophoopt. Die worden nooit echt schoongemaakt. Ik kookte het water altijd twee keer voordat ik het dronk.”

Solovjov profiteerde zelf ook van het corrupte gevangenisleven. Om het iets gerieflijker te hebben handelde hij in heroïne. Handlangers van buiten gooiden dat over het hek van de gevangenis en hij verkocht dat intern dan weer door. Een enkele keer kocht hij een telefoon en smokkelde hij die de gevangenis binnen via een corrupte bewaker. „Die kocht ik voor zo’n 5000 roebel; ik betaalde nog eens 5000 roebel aan een bewaker en verkocht ik het apparaat weer door voor 20.000 roebel”, aldus Solovjov.

Verbetering

Het gaat er in de strafkolonie wel beter aan toe dan in de jaren 90, denkt Solovjov. Hij hoorde hoe er toen zo’n vijftig mensen per jaar stierven. Pas nadat familieleden verhaal kwamen halen, vonden er voorzichtige hervormingen plaats. Ondanks dat is de conclusie nog steeds dat het correctionele systeem niet werkt, zegt Solovjov. „Het maakt dat mensen er alleen maar erger uitkomen.”

Dat Solovjov nu een nieuw leven begint, is uitzondering op de regel. Het is een wonder dat Solovjov levend uit de gevangenis kwam. In zijn voorlaatste jaar kwam hij tot geloof en kwam hij van zijn heroïneverslaving af. „God redde mij letterlijk, Hij was erbij”, zegt Solovjov. Hoe paradoxaal het ook klinkt: door een telefoon die hij met steekpenningen de strafkolonie binnensmokkelde, kwam hij tot geloof. Hij vond online informatie over het christendom, luisterde naar preken en begon de Bijbel te lezen.

De naam van Andrej Solovjov is om veiligheidsredenen gefingeerd. De echte naam is bij de redactie bekend.