De grote partijen zien het wel zitten, zo’n digitale munt. Donderdag debatteerde de Tweede Kamer erover.
Wat is een digitale euro?
In Nederland betalen we met euromunten en bankbiljetten, ook wel contant geld of chartaal geld. Ook vindt een groot deel van de betalingen plaats met het saldo op een spaar- of betaalrekening bij bijvoorbeeld ING, Rabobank of ABN AMRO; giraal geld. Er leven plannen in Europa om daar een derde geldsoort aan toe te voegen: de digitale euro.
Een digitale munt is het best te vergelijken met giraal geld. Als de plannen doorzetten, zou het zo kunnen zijn dat iedereen een rekening kan openen bij een centrale bank. Dat kan de Europese Centrale Bank (ECB) zijn of De Nederlandsche Bank (DNB). Voor de rekeninghouder ziet het er vergelijkbaar uit met een rekening bij een commerciële bank. In een app is het banksaldo zichtbaar en van daaruit kunnen ook betalingen worden gedaan. Over de precieze vormgeving valt nog niets met zekerheid te zeggen, er loopt nog onderzoek naar.
Een cruciaal verschil tussen een digitale euro en giraal geld is dat de centrale bank de digitale euro uitgeeft. Daarom wordt het ook wel digitaal centralebankgeld genoemd. Net zoals de ECB de bankbiljetten drukt, gaat het instituut ook over de hoeveelheid digitale euro’s die in omloop. Digitale geldpersen, zeg maar. Op de hoeveelheid giraal geld heeft de ECB niet direct invloed. Het geld op de betaal- of spaarrekeningen wordt in omloop gebracht door commerciële banken.
Zowel de ECB als DNB benadrukt dat een digitale euro een aanvulling is op contant geld en banksaldi bij commerciële banken. De drie soorten geld zouden naast elkaar moeten kunnen blijven bestaan. Een digitale euro zal in het dagelijks leven net zo veel waard zijn als de harde euromunt en een euro op de bank.
Waarom willen centrale banken een digitale euro?
Betalen met contant geld neemt af. Die trend is door de coronacrisis nog eens verder versterkt. Centrale banken gaan over de hoeveelheid bankbiljetten en euromunten die in omloop zijn, maar brengen geen giraal geld in omloop. De centrale banken vinden het daarom belangrijk dat er een nieuwe soort geld gebruikt wordt, die zij in omloop brengen.
Het is belangrijk dat er naast betalen met het bankpasje of een app voor mobiel bankieren een tweede geldsoort is – die ook breed gebruikt wordt. Daarop zouden winkeliers kunnen terugvallen, bijvoorbeeld als er een pinstoring is.
Wat ook meespeelt is de mogelijkheid dat er buiten Europa een digitale munt wordt ontwikkeld. De bevolking zou zo’n initiatief kunnen accepteren als betaalmiddel. Het plan van Facebook in 2019 om een eigen munt in te voeren, schudde centrale bankiers wakker. Centrale banken zien risico’s in de Libra, zoals de munt van Facebook destijds heette.
Hoe ver zijn de plannen gevorderd?
Deze zomer heeft de ECB samen met de nationale centrale banken in het eurogebied de verkenningsfase afgerond. De conclusie was dat er geen technologische belemmeringen zijn voor een digitale euro.
Vervolgens is de onderzoeksfase ingegaan, die duurt twee jaar. Daarna moet er een beslissing worden genomen of de digitale euro er komt. Als er zou worden besloten om de digitale euro in te voeren, duurt het na de onderzoeksfase nog drie jaar voordat klanten er in de winkel mee kunnen betalen.
Wat wil het demissionaire kabinet?
Minister Hoekstra (Financiën) is blij dat het onderzoek naar de mogelijkheden voor een digitale euro naar de volgende fase is bevorderd. „Ik zie veel mogelijke voordelen aan het uitgeven van een digitale munt”, schreef de minister in aanloop naar het debat aan de Kamer. Wat hem betreft wordt het onderzoek naar de digitale euro zo breed mogelijk opgezet. Mede dankzij de inzet van het kabinet is de digitale euro hoog op de agenda van de Eurogroep gekomen, aldus Hoekstra.
Hoe denkt de Kamer erover?
De VVD is er blij mee dat Nederland voortrekkersrol vervult op dit dossier in Europa. Ook het CDA is er trots op dat Nederland vooroploopt op het gebied van innovatie, ook als het gaat om nieuwe initiatieven om mee te betalen. Pro-Europese partijen als D66 en Volt zijn eveneens positief. De grootste zorg bij partijen is dat contant geld beschikbaar moet blijven voor iedereen.
