Klik op de foto om de beeldreportage te bekijken.

Daarmee zaten koning Willem-Alexander en koningin Máxima op de eerste dag van hun staatsbezoek aan Noorwegen direct al midden in één van de problemen van het land waar ze drie dagen te gast zijn: de opwarming van de aarde bedreigt de natuur in het noorden, én de cultuur. Jongeren trekken naar de steden; het gebied ontvolkt. De jonge Noren en Nederlanders die met de koningsparen om tafel schoven, zijn echter vastbesloten er iets aan te doen.

Fans uit Nederland

De locatie van het gesprek is bijzonder: op het dek van de Fram, een 19-eeuws Noors schip waarmee expedities naar de Noord- en de Zuidpool zijn uitgevoerd. Het schip ligt nu hoog op het droge; in een museum.

Het gebouw is aan alle kanten beveiligd. Er dobbert zelfs een politieboot op de rivier. Voor de deur staan enkele Nederlanders te wachten die lucht kregen van het bezoek. Twee vriendinnen uit Barneveld en Veenendaal met veel belangstelling voor het koningshuis. En een ouder echtpaar dat deze middag het museum wilde bezoeken, maar er niet in mocht en er zo achterkwam dat twee andere Nederlanders zouden komen: de koning en de koningin, die ze in eigen land nog nooit van dichtbij zagen.

Koninklijke ontvangst

Bij aankomst op het vliegveld bij hoofdstad Oslo zouden koning Willem-Alexander en zijn vrouw worden begroet door kroonprins Haakon. Hij is er echter niet: een lichte verkoudheid; coronatest negatief. Vóór de Covidtijd prakkezeerde niemand erover om daarom weg te blijven. De crisis maakte alles anders.

Voor het koninklijk paleis staan koning Harald V, koningin Sonja en kroonprinses Mette-Marit te wachten als de auto met het vaantje van de Nederlandse vorst het plein op komt. Kanonschoten bulderen over de stad. Handen geven is er niet bij, al is dat ook het enige wat er in Oslo van coronamaatregelen te merken is.

Het Wilhelmus klinkt, en daarna het Noorse volkslied: Ja, vi elsker dette landet (Ja, wij houden van dit land). Koning Willem-Alexander groet het vaandel en inspecteert de erewacht. Dan lopen de koningsparen langs de Nederlanders die met vlaggetjes staan te zwaaien.

In het paleis worden de gasten ontvangen door prinses Märtha Louise, de dochter van de Noorse koning.

Moeilijk ter been

Bij Fort Akershus staat het Nationaal Monument voor de gevallenen uit de Tweede Wereldoorlog. Militairen plaatsen er een krans, Willem-Alexander schikt de linten. Máxima blijft bij Harald en Sonja op het podium staan, want in Noorwegen zijn alleen staatshoofden bij een kranslegging betrokken.

Koning Harald en zijn vrouw zijn allebei 84. De koning onderging in februari een knieoperatie en was daarna nog een tijd met ziekteverlof. Nu loopt hij met een kruk en later op de dag zelfs met twee. Maar hij laat het niet afweten: bijna de hele dag is hij gastheer voor zijn dertig jaar jongere collega uit Nederland.

Aan de rust op straat is niet te merken dat er elders in de stad een incident is: een man zwaait met een mes om zich heen en wordt neergeschoten als hij de deur van een politieauto probeert open te trekken.

Meeleven

Het Nederlandse koningspaar gaat naar het parlementsgebouw voor een gesprek met de voorzitter. Die is er maar één, want Hoger- en Lagerhuis –of Eerste en Tweede Kamer– zijn in 2009 samengevoegd.

Dan rijden de gasten terug naar het paleis voor een lunch met de Noorse koninklijke familie. Het is het aanhalen van oude banden: vorstelijke families in Europa leven nauw met elkaar mee.

Het Nederlandse paar doet twee werkstukken van een Noorse glasblazer cadeau: hij studeerde aan de Rietveld Academie en werkt nu in Leerdam. Wat hij vervaardigde, is van buiten ruw, van binnen glad, en dat wordt typerend voor Noorwegen genoemd.

Schoonheid bedreigd

Het Fram Museum is de laatste bestemming voordat in het koninklijk paleis het staatsbanket staat aangericht. De rit gaat naar schiereiland Bygdøy, langs de witte zomerresidentie van het Noorse koningspaar. Veerboten naar het Duitse Kiel varen af en aan.

In het museum ruikt het naar oud hout. Hoog rijst de boeg van het schip op. Koning Harald neemt de lift, zijn gasten klauteren de trappen op naar het halfduistere dek. Daar worden videobeelden uit het poolgebied op het museumdak geprojecteerd: de ijsbergen, de sneeuwjacht, de oogverblindende schoonheid als de zon doorbreekt.

Maar dat alles wordt bedreigd. De opwarming van de aarde gaat op de polen sneller dan bij de evenaar, zegt een van de Nederlandse jongeren die aan het gesprek deelnemen.

Er is een vrouw uit Lapland, in klederdracht. Er zijn ook andere jongeren die hoog in het noorden wonen en daar hun leefomgeving bedreigd zien. Het gaat aan tafel over de noodzaak gezamenlijk iets te doen. Koningin Máxima wil weten wat de jongeren drijft. „Frustratie”, zegt een van de deelnemers. „Het kan je soms behoorlijk deprimeren.”

Koningin Sonja denkt verder: „Het is goed dat jullie een paar dagen discussiëren. Maar gaan jullie hiermee door? Gaan jullie dat organiseren? Het is nodig dat meer mensen hierbij betrokken raken.”