Hoe groot is de achterstand?

Op het voortgezet onderwijs lopen leerlingen gemiddeld 27 lesweken achter met leesvaardigheid, meldde het ministerie van Onderwijs donderdag. Onder vmbo’ers ligt dat nog een stuk hoger. Hun leesvaardigheid loopt naar schatting een heel schooljaar achter. Ook bij rekenen signaleren scholen achterstanden: op het vmbo zo’n zestien lesweken.

Op basisscholen is het gat kleiner. Bij rekenen ligt de vertraging op tien weken en bij begrijpend lezen op zeven weken.

Welke scholieren liepen de grootste achterstanden op?

Leerlingen op het vmbo en de havo zijn over het algemeen zwaarder getroffen door de schoolsluiting dan vwo’ers. Op de basisschool liepen kinderen die in groep 7 zaten toen de coronacrisis begon de meeste vertraging op.

Hoe lager het opleidingsniveau van de ouders, hoe groter de leervertraging. Achterstanden zijn gemiddeld twee keer zo groot bij basisscholieren met laagopgeleide ouders. Ook de kennis en vaardigheden van leerlingen met een niet-westerse migratieachtergrond, kinderen uit een eenoudergezin of uit een gezin met meer dan drie kinderen hebben bovengemiddeld te lijden gehad onder de lockdown.

Wat valt eraan te doen?

Het is „nu echt hoog tijd” om haast te maken van een landelijk actieprogramma, vindt Gerlien van Dalen, directeur van de Stichting Lezen. Het zogenoemde Leesoffensief moet ervoor zorgen dat jongeren plezier krijgen in het lezen en hen motiveren dat vaak te doen. De ministers Slob en Van Engelshoven willen zo’n leesoffensief al langer, maar het stimuleringsprogramma is er nog steeds niet.

Van Dalen noemt de cijfers over de achterstanden „heel ernstig.” Thuis hebben jongeren niet altijd boeken voorhanden, dus zijn schoolbibliotheken met een aantrekkelijk aanbod juist voor deze scholieren volgens haar van groot belang. Toch zijn die bij het vmbo vaak niet te vinden.

Helpt de bijna 6 miljard euro die het kabinet eerder heeft uitgetrokken om de achterstanden weg te werken?

Scholen besteden dat geld onder meer aan les in kleine groepjes, extra personeel, of maatregelen die het welzijn van leerlingen moeten verbeteren. Het is volgens het ministerie nog te vroeg om te zeggen hoe effectief dit uitpakt.

Scholen geven aan dat de looptijd van twee jaar te kort is om het beschikbare geld goed te besteden. Ook zijn er zorgen dat vooral commerciële bijlesbureaus aanspraak proberen te maken op het geld. Daarnaast nekt het tekort aan personeel scholen om achterstanden weg te werken. Het onderwijs weet vaak niet waar het extra mankracht vandaan moet halen.

Welke vakken hebben niet geleden onder de schoolsluiting?

Opvallend genoeg hebben leerlingen in de coronaperiode wel vooruitgang geboekt als het gaat om Engelse woordenschat. Leraren denken dat dit komt doordat leerlingen tijdens de lockdown meer Engelstalige series hebben gekeken. Voor Engelse leesvaardigheid is weinig veranderd.