De achterliggende gedachte is de overtuiging dat inflatieverwachtingen van huishoudens en bedrijven de belangrijkste determinant zijn van toekomstige inflatie. Inderdaad, in dat geval moet je als een centrale bank ervoor zorgen dat de verwachtingen laag blijven, want dan zal de echte inflatie in de toekomst ook wel laag zijn. Ik overdrijf niet als ik stel dat het bovenstaande het fundament is waar het moderne monetaire beleid op is gebouwd. Uit recent onderzoek blijkt echter dat het geloof in de voorspellende waarde van inflatieverwachtingen steunt op dubieuze theoretische en empirische argumenten. Monetair beleid daarop baseren, zoals nu gebeurt, kan ernstige gevolgen hebben.

Dat beleid verstoort bovendien ook andere maatstaven die toekomstige inflatie meten. Neem de zogeheten 5y 5y forwards. Dat is, ruwweg, het verschil tussen tienjarige rentes op de markten en de vijfjarige varianten. Centrale bankiers gebruiken die maatstaf vaak om, zoals nu, erop te wijzen dat het beleid dat ze al jarenlang voeren, niet tot hoge inflatie in de toekomst zal leiden.

Het probleem is alleen dat de 5y 5y forward maatstaf alleen nuttig kan zijn als de markt waarop de genoemde rentes tot stand komen, volledig vrij is en de werking niet verstoord wordt. Grootschalig opkopen van staatsobligaties en bedrijfsobligaties doet dat juist wel: de werking van de kapitaalmarkt verstoren. Ik zou niet weten hoe de ECB, die zo goed als alle nieuwe uitgiftes aan staatsobligaties opkoopt, die werking níet verstoort.

Waar het op neerkomt, is dat de centrale banken dat inflatiealarm saboteren, of beter gezegd ontmanteld hebben en alle onderdelen over verschillende vuilnisbelten verspreid hebben, en vervolgens zeggen „het inflatiealarm gaat niet af, ons beleid is niet gevaarlijk en we kunnen ermee doorgaan.”

Zeker net zo schokkend is dat een ECB-bestuurder onlangs zei zich geen zorgen te maken over te hoge inflatie zolang de lonen niet stijgen. Niet te geloven! Bij de centrale banken gaat het er juist om te vóórkomen dat hoge inflatie hardnekkig wordt, wat gebeurt als verwachtingen van hoge inflatie in de lonen gaan zitten. Dan ben je als centrale bankier niet alleen veel te laat maar ook ver van huis. De enige manier om die fout te herstellen is door in een later stadium de rente te verhogen. Je moet voorkomen dat de tijdelijke inflatie in de lonen gaat zitten en niet, zoals de ECB blijkbaar werkt, wachten totdat het zo ver is.

Monetair beleid baseren op dubieuze funderingen en niet op tijd ingrijpen, kan ernstige gevolgen hebben. Signalen dat je op de verkeerde weg zit negeren om het beleid dat je voert koste wat kost te blijven voeren, grenst aan monetair fundamentalisme. Voor de samenleving is dat een uiterst ernstige zaak. Economische instabiliteit kan negatieve gevolgen hebben op politiek en maatschappelijk vlak.

De auteur is hoofdeconoom bij OHV Vermogensbeheer.