Wat heeft de cgk in Zwolle besloten?

De cgk in Zwolle, met ruim 4700 leden de grootste gemeente binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken, bracht dinsdag naar buiten dat ze vrouwen toelaat tot de ambten. De gemeente wil vrouwen „een volwaardige plek” in het kerkelijk leven geven. „Hier is jarenlang nadenken, overwegen en kerkelijk geduld aan vooraf gegaan.”

In de gemeente zijn al jaren vrouwen actief in diaconie, pastoraat en bestuurlijke functies binnen de kerkenraad. Ze zijn echter nooit officieel in de ambten bevestigd. Daar komt nu dus verandering in. Zwolle wil „een einde maken aan die kerkelijke spagaat.”

Staan alle Zwolse gemeenteleden achter het besluit?

De kerkenraad heeft de afgelopen maanden een enquête gehouden over de vraag hoe gemeenteleden over vrouwelijke ambtsdragers denken. Een ruime meerderheid is vóór vrouwelijke ouderlingen en diakenen (90 procent) en/of predikanten (80 procent). Ruim 60 procent geeft aan dat de cgk Zwolle moet vasthouden aan haar visie op vrouwelijke ambtsdragers, ook als die afwijkt van wat de synode vindt. Zo’n 15 procent van de leden vindt dat de kerkenraad zich moet houden aan het synodebesluit.

Hoe zijn de reacties op het openstellen van de ambten voor vrouwen?

Kerkleden reageren verschillend op het besluit van Zwolle: van sterk afwijzend tot begripvol. „Mooi dat vrouwen met kwaliteiten optimaal kunnen worden ingezet”, schrijft Ebert van Dam op Facebook. Sander Buth: „Hiermee plaatst deze gemeente zich buiten de geldende afspraken binnen het kerkverband.”

”De boze koster” twittert: „De gemeenten, classis Zwolle en de synode worden op deze wijze bijzonder onder druk gezet. Wat moet je nu?”

Ook binnen de cgk in Zwolle worden wel vragen gesteld bij de keuze om niet eerst de generale synode af te wachten, die zich komend voorjaar over de vrouw in het ambt buigt. „In 2019 heeft de kerkenraad een zorgvuldig proces in gang gezet”, schrijft Wim Hovestad op Facebook. „Ik ben 61 jaar belijdend lid van deze gemeente en totaal overvallen door dit plotseling handelen door onze kerkenraad. Ik had het heel netjes gevonden als er eerst een dialoog binnen de gemeente had plaatsgevonden.”

Is de Zwolse gemeente de eerste binnen de CGK die deze stap zet?

Nee, andere christelijke gereformeerde kerken gingen haar al voor. De eerste vrouwelijke ambtsdrager binnen de CGK werd in 2019 in IJmuiden bevestigd. Andere kerken, onder meer in Hilversum, Nieuwegein en Deventer, volgden. Het gaat daarbij wel om zogenoemde samenwerkingsgemeenten, die één geheel vormen met een plaatselijke Nederlands gereformeerde kerk of gereformeerde kerk vrijgemaakt. In die kerkverbanden zijn vrouwelijke ambtsdragers toegestaan. De cgk in Zwolle is de eerste niet-samenwerkingsgemeente in de CGK die vrouwen in de ambten accepteert.

Wat zijn de regels binnen de CGK?

In het kerkverband, met ongeveer 72.000 leden, zijn vrouwelijke ambtsdragers niet toegestaan. De generale synode van de CGK sprak in 1998 uit dat volgens de Bijbel „het gezaghebbend leidinggeven aan de gemeente aan de man en niet aan de vrouw toekomt.” Dat besluit werd in 2001 nog eens onderstreept.

De generale synode deed in februari 2020 een klemmend appel op de kerken om –gaandeweg de synode– geen besluiten te nemen die tegen de landelijke afspraken ingaan. Ook vroeg ze gemeenten die dergelijke besluiten al hebben genomen, deze niet uit te voeren.

Zwolle is overigens niet de eerste gemeente die de oproep van de synode naast zich neerlegt. Zo bevestigde de samenwerkingsgemeente van christelijke gereformeerden en vrijgemaakt gereformeerden in Hilversum in september vorig jaar een vrouw in het ambt van ouderling.

Er zijn ook kerken die positief staan ten opzichte van vrouwelijke ambtsdragers, maar die wel wachten op een nieuw synodebesluit. Zo nam de samenwerkingsgemeente in Lelystad al in 2001 de principebeslissing dat er „Bijbels gezien geen bezwaar is tegen vrouwelijke ambtsdragers”, maar wacht ze nog altijd op groen licht.

De synode buigt zich komend voorjaar over de kwestie. Waarom niet eerder?

De landelijke vergadering besloot dit voorjaar om nog even de tijd te nemen om een afgewogen besluit over vrouwelijke ambtsdragers te nemen. De zwaarte van het dossier vergt een fysieke ontmoeting en dat was de afgelopen tijd vanwege corona niet mogelijk. Daarmee doen de CGK een ultieme poging om de eenheid in het kerkverband te bewaren.

De komende maanden gebruikt het bestuur om de verschillende meningen over vrouw en ambt bij elkaar te brengen.

Overigens speelt in de classis Zwolle nog een andere kwestie: hoe om te gaan met homoseksuele gemeenteleden. De cgk in Zwolle biedt al jaren ruimte aan mensen die „in liefde en trouw” een relatie hebben met iemand van hetzelfde geslacht om geloofsbelijdenis af te leggen of deel te nemen aan de sacramenten. De gemeente wijkt daarmee af van een synode-uitspraak uit 2013 over dit onderwerp. Ook dat komt terug op de synode komend voorjaar.

Hoe kijken andere gemeenten in de CGK tegen de vrouw in het ambt aan?

Volgens lopend onderzoek van dr. Arie van der Knijff, onderzoeker praktische theologie aan de Theologische Universiteit Apeldoorn van de CGK, vormen predikanten en kerkenraden die tegen de vrouw in het ambt zijn een nipte minderheid.

Uit een recente RD-enquête komt naar voren dat ongeveer 80 procent van de christelijke gereformeerde lezers zich grote zorgen maakt over de ontwikkelingen in hun kerkverband. Het gaat dan vaak over de vrouw in het ambt, maar ook over homoseksualiteit en hermeneutiek (de manier waarop je de Bijbel leest en uitlegt).

Hoe nu verder?

De synode zal zich komend voorjaar over de kwestie moeten uitspreken en definitief duidelijkheid moeten scheppen. Ze kan kiezen uit diverse opties. Een eerste mogelijkheid is dat de synode terugkomt op eerder ingenomen besluiten over vrouwelijke ambtsdragers. Die route kozen de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt –met wie tientallen plaatselijke christelijke gereformeerde kerken samenwerken– in 2017. Veel kerkleden willen echter niet die kant op, maar wensen vast te houden aan de besluiten die de kerken –in de woorden van prof. dr. H. J. Selderhuis– ooit „biddend, bij een open Bijbel en na overleg samen genomen hebben.”

Een andere optie is dat plaatselijke kerken zelf hun visie op vrouwelijke ambtsdragers of homoseksualiteit mogen bepalen én daarnaar handelen. Daarmee zouden de CGK het basisprincipe van het kerkverband, waarin gemeenten zich aan elkaar verbonden hebben en dat iedereen zich houdt aan wat gezamenlijk besloten wordt, loslaten.

Een derde optie is dat de generale synode de uitspraken van 1998 en 2001 nog eens onderstreept en vrouwelijke ambtsdragers blijft afwijzen. Ze zal dan wel een oplossing moeten vinden voor de gemeenten die desondanks vrouwen in het ambt bevestigen.