De Surinaamse rechters veroordeelden Bouterse in 2019 tot twintig jaar gevangenisstraf. Daaraan vooraf gingen jarenlange pogingen van Bouterse om het in 2007 gestarte proces te traineren en stop te zetten. Zijn hoop was dat hij en zijn medeverdachten vrijuit zouden gaan in de zaak om de moord op vijftien tegenstanders van zijn toenmalige militaire regime.

De wijziging van de amnestiewet uit 2012 had die vervolging moeten dwarsbomen. Maar nadat vorige maand de door hem zelf benoemde rechters van het ingestelde Constitutioneel Hof deze wet onrechtmatig verklaarden, staat niets een definitieve veroordeling meer in de weg.

Getuige

Mayra Bisoen toont zich er opgelucht over. Ze logeerde die bewuste decembernacht als zestienjarige bij een vriendin, in een monumentaal pand aan de Waterkant, op steenworp afstand van Fort Zeelandia, waar de executies plaatsvonden. „Ik hoorde ’s nachts wel schieten, maar besefte op dat moment niet wat er gebeurde. Het ging de hele nacht door, met lange tussenpozen. Later begreep ik pas dat er dan opdracht was gegeven om gevangenen dood te schieten.”

Ze praat er zelden over wat ze als tiener heeft meegemaakt. „Ik heb er thuis nooit over kunnen praten, want een van de slachtoffers was vakbondsman Cyril Daal, een hele goede collega van mijn vader. Over de moorden mochten we in zijn bijzijn nooit praten, het heeft zijn leven veranderd. Van een levenslustige man was hij opeens veranderd in een depressieve knorrepot. Vreselijk om dat van je eigen vader te zeggen, maar zo was het. In 1993 is hij overleden, ik denk door wat er in 1982 is gebeurd.”

Toen het strafproces dat in 2007 mede dankzij toenmalig minister van Justitie en Politie Chandrikapersad Santokhi, die nu president is, van start ging, gloorde er uiteindelijk hoop voor de nabestaanden.

Geen openheid

Maar dat Bouterse al die jaren geen openheid van zaken heeft gegeven over wat er precies is gebeurd, stoort veel Surinamers. Tijdens de laatste zitting, vorige maand, gaf hij weer vooral Nederland de schuld.

„Niet de kolonisator, maar jij hebt met anderen de mensen vermoord. Wij stellen jou aansprakelijk. Jij hebt ze vermoord en jij moet je straf uitzitten”, zegt Sunil Oemrawsingh, nabestaande en voorzitter van de stichting 8 December 1982 echter.

De rooms-katholieke bisschop Karel Choennie, die zich jarenlang inzette om Bouterse de waarheid te laten vertellen, toont zich eveneens teleurgesteld in diens weigering. „Bouterse heeft dé gouden kans van zijn leven verspeeld door niet te kiezen voor boetedoening, waarheidsvinding, gerechtigheid en de kans op gratie.”

Gratie

Het is nu wachten op de uitspraak van maandag en het vrijwel zekere hoger beroep dat volgt, en naar verwachting weer een jaar zal duren.

En als de veroordeling overeind blijft staan, is het de vraag of de inmiddels 75-jarige ex-dictator de cel in moet of dat president Santokhi hem gratie zal verlenen. Zo’n gratieverlening zal dan vooral zijn ingegeven uit vrees voor onrust in het land, want Bouterse is ondanks zijn verleden nog altijd razend populair bij een aanzienlijk deel van de bevolking.

Choennie ziet vooral op tegen het hoger beroep. „Dan gaan wij als samenleving weer een periode tegemoet van leed, pijn en het haast ondraaglijke gevoel van de nabestaanden dat gerechtigheid maar niet kan plaatsvinden”, meent Choennie.

Afsluiten

Toch brengt het hele proces ook opluchting, stelt Bisoen. „Uiteindelijk zullen we het kunnen afsluiten.” Tegelijk zegt ze het „vreselijk” te vinden als Bouterse nooit de cel in hoeft.

Bisoen: „Hij had allang opgesloten moeten worden om te boeten voor zijn daden. Dat verdient hij echt, zoals hij ook de vijftien slachtoffers en mijn vader heeft laten bloeden.”