Wie Workum binnenrijdt, waant zich een paar honderd jaar terug in de tijd. Klinkerstraatjes en kleine huisjes met sierlijke trap-, klok- en tuitgevels sieren het centrum van één van de oudste stadjes van Friesland. Workum, dat aan het IJsselmeer en de Friese Meren ligt, heeft sinds 1399 stadsrechten en behoort tot de Friese elf steden.

Kroonjuweel van Workum vormt ongetwijfeld het marktplein, de ”Merk”, met het voormalige stadhuis, de waag (nu een museum) en de Sint-Gertrudiskerk. De kerk is een imposant bouwwerk, dat door geldgebrek nooit is afgebouwd. Datzelfde geldt voor de vierkante vrijstaande kerktoren. Die draagt geen dure spits, maar een goedkope ui. Om de kerk is een gezellig pleintje vol terrassen die op deze regenachtige ochtend onbezet zijn. Wel staat er een oliebollenkraam die goede zaken doet.

Aan de Noard staat, achter een woonhuis met een klokgevel, het bescheiden kerkje van de doopsgezinde gemeente van Workum. De Vermaning, een schuilkerk uit 1694, kreeg het uiterlijk van een schuur en werd bewust een paar meter van de straat gebouwd om niet op te vallen. De eerste jaren ging het kerkgebouw schuil achter schuttingen. Men mocht immers als slechts gedulde geloofsgemeenschap niet aan de weg timmeren.

Wie de oude houten buitendeur opendoet, staat na een paar stappen in de vierkante knusse kerkzaal. Tegenover de ingang bevindt zich een houten preekstoel met aan weerszijden hoge ramen die zicht bieden op de achtertuin. Op de zwarte psalmborden naast de ramen staan in witte letters de te zingen liederen en het te lezen Bijbelgedeelte: Psalm 146.

Om zo veel mogelijk zitruimte te krijgen, bouwde men drie dubbele galerijen. Hierdoor biedt de kerk plaats aan vierhonderd kerkgangers. Het orgel op de linker galerij bevat elf registers en werd in 1912 gebouwd door de Leeuwarder orgelbouwers L. van Dam & Zn.

Omdat de kerk oorspronkelijk geen consistorie heeft, gebruikt de gemeente daarvoor het achterste gedeelte van de kosterswoning. Boven de deur ernaartoe hangt een oude zandloper, bedoeld om de lengte van de preek in de gaten te houden. Waarschijnlijk stond deze vroeger op de preekstoel.

De consistorie is een plaatje op zich. De muren zijn bedekt met Makkumer blauwwitte tegels. Pronkstuk is de achttiende-eeuwse schoorsteenmantel, afkomstig uit een Workumer woning. Links ervan hangt het portret van de Friese doopsgezinde predikant Menno Simons. Rechts een fraaie staande klok, aan het einde van de achttiende eeuw gemaakt door de Harlinger klokkenmaker Ratsma.

In 1995 werd het 300-jarig bestaan van de Workumer Vermaning gevierd, de kerk had toen veertig leden. Momenteel zijn er nog dertig leden, van wie de jongste bijna tachtig jaar is. De gemeente houdt één keer in de twee weken dienst met de doopsgezinde gemeente van Hindeloopen.