Steeds meer bouwondernemers in Nederland krijgen te maken met operationele problemen door de grondstoffenschaarste. Vooral aan hout en staal, maar ook aan PVC en isolatiemateriaal heerst gebrek op de Europese markt. De gevolgen daarvan beginnen hun tol te eisen voor de bouwsector, die ongeveer 50 procent van de grondstoffen verbruikt.

Er zijn verschillende oorzaken voor het tekort. Aan het begin van de coronacrisis is de productie van veel materialen teruggeschroefd. Maar tijdens de pandemie zijn veel mensen aan het klussen geslagen of hebben hun huis laten verbouwen. Nu wereldwijd economieën weer aantrekken, kan aan de grote vraag steeds lastiger worden voldaan.

Daarbij komt dat bijvoorbeeld hout steeds vaker wordt gekozen als bouwmateriaal. Het is minder belastend voor het milieu, licht en flexibel te verwerken en veel toegepast bij prefab –vooraf gefabriceerd– bouwen.

Momenteel weten de Verenigde Staten (VS) veel van houtvoorraden naar zich toe te trekken. Zij kopen veel hout in dat uit de bossen van Scandinavië, Oostenrijk en Duitsland komt. Als het gaat om de VS is een oorzaak bij het ”America first”-beleid van voormalig president Donald Trump aan te wijzen. Hij besloot in 2018 om de tarieven voor invoer van hout uit Canada fors te verhogen om de binnenlandse markt te beschermen. Canada ging daarop hout leveren aan China en de VS koopt veel meer naaldhout uit Europa in.

Explosief

De effecten van de schaarste laten zich eenvoudig raden. Allereerst stijgen de prijzen explosief. Zo is de prijs voor hout de laatste maanden meer dan verdubbeld. Verder worden levertijden met de dag langer. Steeds meer bedrijven krijgen met operationele problemen te maken, meldde de Rabobank onlangs op basis van cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Zo ervoer 33 procent van de ondernemingen in de houtindustrie in het tweede kwartaal van 2021 belemmeringen, terwijl dit in het laatste kwartaal van 2020 nog maar 7 procent was.

De kostenstijgingen en langere levertijden dragen bepaald niet bij aan de enorme woningbouwopgave die Nederland heeft. De toename van de prijzen drukken de omzet van bouwbedrijven, meldde ABN AMRO onlangs. Het doorbelasten van de actuele prijzen in de eindprijs is namelijk lastig, omdat prijsafspraken veel eerder worden gemaakt dan dat de bouw van start gaat.

Dat zorgt bij bouwers voor lastige gesprekken met opdrachtgevers. Inmiddels zouden ook bouwprojecten grote vertraging oplopen of zelfs helemaal stilvallen, berichtte vakblad Cobouw deze week.

Het bedrijf van Roel Mostert (58), ID Systemen Nederland, levert apparatuur en materiaal om onder meer toegangs- en lidmaatschapskaarten af te drukken. „We hebben een brede klantengroep binnen de overheid, het bedrijfsleven en maatschappelijke instellingen”, vertelt Mostert.

Zijn bedrijf heeft, net als de autosector, last van het tekort aan chips. Mostert: „De materialen die we aan onze klanten leveren zijn vaak voorzien van chips. Wij kunnen de financiële schade van het niet kunnen leveren wel opvangen, maar de bedrijven die nu geen passen meer kunnen maken hebben een groter probleem.”

Het grondstoffentekort waar veel bedrijven onder gebukt gaan, is volgens Mostert terug te voeren op hebzucht. „Een aantal decennia terug hadden we in Twente bijvoorbeeld een florerende textielindustrie, maar zowel ondernemer als consument wilde lage prijzen. Daarom verplaatsten veel bedrijven hun productie naar de lagelonenlanden.”

Volgens de bedrijfseigenaar zijn Westerse landen zo niet alleen afhankelijk geworden van de import, maar belasten ze hiermee ook het milieu. Zijn eigen bedrijf probeert daarom zo veel mogelijk producten af te nemen in Europa. „Dat zorgt voor een kleinere ecologisch voetafdruk dan als producten vanuit Azië komen”, stelt Mostert. „Ik hoop dat mensen zich meer bewust worden van de negatieve gevolgen van het verplaatsen van producties naar lagelonenlanden.”