Ongekend en ongezien. Dat waren de reacties op de protesten afgelopen zondag in diverse Cubaanse steden. Duizenden burgers gingen de straat op om hun opgekropte woede te uiten. Hun actie vond navolging bij Cubaanse gemeenschappen in de Verenigde Staten en in diverse Latijns-Amerikaanse landen.

Het begon allemaal in San Antonio. Inwoners van die stad dromden zondag samen om tegen de regering te demonstreren. Ze schreeuwden leuzen tegen het regime en eisten een einde aan de coronamaatregelen. De protesten sloegen al snel over naar de hoofdstad Havana, waar gemaskerde betogers hun eisen met vernielingen, plunderingen en brandstichting kracht bij zetten.

Ogenschijnlijk richt het ongenoegen van de Cubanen zich op de slechte leefomstandigheden en de beperkingen die de overheid heeft opgelegd om de opmars van het coronavirus tot staan te brengen. Dat is ook geen wonder. Cuba beleeft de zwaarste economische crisis sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 – destijds de belangrijkste broodheer van het Caribische eiland. Het toerisme ligt grotendeels stil door de pandemie, de inflatie is torenhoog en het land heeft nog altijd last van Amerikaanse sancties.

„We kunnen het niet langer verdragen”, zei een van de betogers zondag tegen de Britse omroep BBC. „Er is geen voedsel, er zijn geen medicijnen. We hebben geen vrijheid. Ze laten ons niet leven.” Niet voor niets richtte de woede van de demonstranten zich op winkels waar goederen in buitenlandse valuta worden geprijsd, omdat de eigen munteenheid niets meer waard is.

Maar onder de protesten over de slechte economische omstandigheden, schuilt een veel diepere onvrede over het strak geleide communistische systeem waar de Cubanen al sinds de revolutie van 1959 mee te maken hebben. Onder het leiderschap van Fidel Castro en diens broer Raul werden onlusten doorgaans snel en hardhandig de kop ingedrukt. Maar nu lijkt de geest uit de fles.

President Miguel Diaz-Canel, die in april ook tot voorzitter van de Communistische Partij werd benoemd, probeerde begin dit jaar voorzichtige economische hervormingen door te voeren. Hij devalueerde de Cubaanse peso en gaf bedrijven in de particuliere sector meer speelruimte. Dat bleek echter lang niet genoeg om enig zicht op een uitweg uit de diepe recessie in het land te bieden.

Nu probeert Diaz-Canel het met harde hand. Hij organiseerde niet alleen demonstraties voor de regering, maar riep aanhangers ook openlijk op „te vechten voor de revolutie.” Dat voedt de vrees voor meer geweld de komende tijd.