In het kader van ANBI-verplichtingen moest elke gemeente op 1 juli haar cijfers over 2020 paraat hebben. Daarom een verkenningsronde langs zes kerkgenootschappen: Was de angst dat de crisis en de aangepaste kerkdiensten minder inkomsten tot gevolg zouden hebben terecht? „Via de collecten kwam er minder binnen, maar de giften maakten dat meer dan goed.”

PKN

Projectmanager B. van Rijssen van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) deed onderzoek naar de kerkelijke inkomsten over 2020. Er zijn geen cumulatieve cijfers bekend van de plaatselijke kerken, maar de bedragen die ze ontvingen via de collecten en de Actie Kerkbalans lijken volgens hem mee te vallen. Gemeenten waarvoor de verhuur van gebouwen en de horeca-
activiteiten belangrijk zijn, hadden daarentegen te maken met een behoorlijke inkomstenderving. „Gelukkig konden die kerken een beroep doen op coronasteun van de regering, bijvoorbeeld om de kosters te kunnen doorbetalen.”

GG

De kerkelijke inkomsten over 2020 laten over het algemeen een positief beeld zien, zegt G. J. ten Bolscher, directeur van het Bureau voor Kerkelijke Dienstverlening van de Gereformeerde Gemeenten (GG). „Er leefde enige vrees voor terugval, maar een groot deel van de gemeenten kreeg meer, soms veel meer binnen. Een toename van 10 procent of meer ten opzichte van 2019 is geen uitzondering.” Hij zoekt een verklaring daarvoor in de trouw en betrokkenheid van de achterban. „Men vergeet de kerk niet als het wat moeilijker wordt. Hierin mogen we overigens eerst de zorg van de Heere, ook in materieel opzicht, opmerken.”

Tegenover de hogere inkomsten stonden soms extra uitgaven, bijvoorbeeld voor een goede ventilatie of vernieuwing van systemen, benadrukt Ten Bolscher. „Hogere inkomsten betekenen dus niet automatisch dat men meer overhoudt.”

HHK

Voorzitter S. L. Visser van de Commissie toezicht en financiën van de Hersteld Hervormde Kerk (HHK) is „erg dankbaar” dat de inkomsten landelijk gezien ten opzichte van 2019 met ongeveer 3 procent stegen. „Via de collecten kwam er minder binnen, maar de giften maakten dat meer dan goed.”

In april vorig jaar voerde zijn commissie wel gesprekken met andere commissies, bijvoorbeeld die voor zending en evangelisatie, met als boodschap: doe even voorzichtig aan met de uitgaven. „We wisten immers niet wat de coronacrisis voor gevolgen zou hebben. Maar achteraf gezien is deze voorzichtigheid niet nodig geweest.”

Als accountant bij Visser & Visser Accountants ziet Visser dat het met de Nederlandse economie „best goed” gaat. „Een relatie noemde 2021 nu al een topjaar. Enkele sectoren, zoals de horeca en de evenementenbranche, zijn daarentegen wel flink getroffen door de coronacrisis.”

CGK

Volgens B. Groothedde, manager van het Dienstenbureau van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK), is er in 2020 redelijk gegeven, soms zelfs meer dan in andere jaren. „Digitaal collecteren doet makkelijker geven; veelal is dat ook een bewuste keuze. Het wisselt echter per gemeente. Sommige hebben veel ondernemers die in zwaar weer verkeren. Andere juist veel leden met een vast inkomen. Die gaven wellicht meer aan de kerk omdat ze door de beperkingen minder aan andere dingen konden uitgeven.” Een steekproef onder zo’n 25 gemeenten bevestigt dit beeld. Sommige gemeenten zagen hun inkomsten (licht) teruglopen, maar de meeste kregen meer binnen. Een conclusie trekken is lastig omdat „ook andere factoren van invloed zijn op de inkomsten.”

GGiN

Voor een globaal beeld van de kerkelijke inkomsten in 2020 verwijst H. D. den Toom, medewerker van het Kerkelijk Bureau van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland (GGiN), naar de ANBI-gegevens van de plaatselijke gemeenten die vermeld staan op de website van zijn kerkverband. Een verkenning naar de kerkelijke inkomsten in een tiental grote(re) gemeenten wekt de indruk dat de bijdragen van leden in 2020 in de meeste gevallen (licht) zijn toegenomen ten opzichte van 2019.

OGGiN

Ook J. M. Verwijs, hoofd Kerkelijk Bureau van de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland (OGGiN), heeft de indruk dat de inkomsten van de gemeenten in zijn kerkverband niet zijn afgenomen, maar eerder toenamen. Dat baseert hij op wat hij van ambtsdragers heeft gehoord. Officiële landelijke cijfers zijn niet voorhanden.