De boeren gaan woensdag op diverse locaties actievoeren tegen de stortvloed aan stikstofplannen die over hen wordt uitgestort. Het boerenfront is verdeeld: niet over het doel, wel over de vorm van het protest. Het lijkt erop dat de overlast voor ‘burgers’ zal meevallen.
Waarom gaan de boeren de straat weer op?
Veel boeren zijn verontwaardigd over de stikstofcrisis die nu al meer dan twee jaar voortsuddert. Ze hebben het gevoel dat hen iets onafwendbaars boven het hoofd hangt. Dat ze daar zelf helemaal geen grip op hebben maakt ze onzeker.
Toen vorige week een plan uitlekte dat de toekomst van veehouders in de Gelderse Vallei en in het Groene Hart op de tocht lijkt te zetten, sloeg de vlam in de pan. Agractie en Farmers Defence Force –organisatoren van de massale boerenprotesten van 2019 en 2020– riepen 7 juli uit tot actiedag.
Het Planbureau voor de Leefomgeving gooide maandag olie op het vuur met een advies aan het toekomstige kabinet. Dit bevat een keiharde waarschuwing: als de stikstofneerslag zó sterk omlaag moet dat de natuur er helemaal geen last meer van heeft, dan is het afgelopen met de landbouw in grote delen van Oost- en Zuid-Nederland.
Of een nieuw kabinet die radicale koers gaat varen, is onduidelijk. Zeker is wel dat de jongste stikstofwet, die op 1 juli van kracht werd, al een heel eind in de richting komt. Boeren zijn daar boos over. De aanhoudende stroom stikstofrapporten en -adviezen van de afgelopen maanden maakt de gemoederen rijp voor nieuwe protesten.
Wat gaat er woensdag gebeuren?
Actiegroep Agractie organiseert een landelijke protestmanifestatie op het Malieveld in Den Haag. De radicalere Farmers Defence Force (FDF) houdt verrassingsacties bij doelen in de omgeving van Assen, Zwolle, Arnhem en Den Bosch. De officiële belangenorganisatie LTO Nederland houdt zich afzijdig, al worden lokale afdelingen en individuele leden vrijgelaten om zich bij de protesten aan te sluiten.
Komen er weer trekkers naar Den Haag?
Vast wel, maar het zullen er niet zoveel zijn als in oktober 2019. Veel boeren hebben geen zin meer om soms een dag of langer onderweg te zijn en hun bedrijf al die tijd achter te laten. Boeren uit het westen van het land zijn nog wel te porren voor een rit naar Den Haag, in het zuiden en oosten zullen ze eerder aan een actie in de regio meedoen.
Nachtelijke optochten over de snelwegen komen er niet. De boeren willen rond 11 uur op locatie zijn en zijn hoogstens een paar uur onderweg.
Hoe druk wordt het?
Dat is afwachten. Ook het weer speelt een rol. Door de vele regen van de afgelopen dagen is het land te nat om te bewerken. Boeren maken dan eerder tijd vrij om aan een van de acties mee te doen. Het kan dus zomaar weer erg druk worden.
De afgelopen dagen herhaalde Agractie de oproep om toch vooral te komen, met de trekker of desnoods met de auto of de trein. Ook burgers is gevraagd mee te komen. Want, zo benadrukt Agractie, boeren produceren niet alleen voedsel maar als ze verdwijnen is ook de leefbaarheid van het platteland in het geding. Agractie-voorman Bert Kemp zegt te rekenen op duizenden sympathisanten en honderden tractoren. Naast boerenleiders zullen diverse politici –in ieder geval van VVD, CDA, SGP, FvD en de BoerBurgerBeweging– een toespraak houden.
Tegen wie zijn de acties in de regio gericht?
Dat wordt tot op het laatste moment geheim gehouden. Zoals gebruikelijk slaat FDF behoorlijk oorlogszuchtige taal uit. De „strijders” zullen „knetterhard, creatief en uit onverwachte hoek” toeslaan en de actie zal „nog heel lang nadreunen in Nederland”, zegt voorman Mark van den Oever in een filmpje. FDF deelt „een mokerslag” uit „maar binnen de wet” en „minimaal tot last” van burgers.
Het ligt voor de hand dat de acties gericht zullen zijn tegen andere veroorzakers van stikstofuitstoot. FDF is namelijk boos dat „de hele stikstofproblematiek op het bord van de boeren” wordt gelegd.
Al langer klinkt vanuit boerenhoek kritiek op grote industriële ondernemingen, waarvan soms niet eens bekend is hoeveel stikstof ze uitstoten terwijl op het boerenerf elk dier en elke kilo mest wordt geregistreerd. En nu de vakanties zijn begonnen, staat ook het toeristisch vliegverkeer weer op de radar. Het zou dus zomaar kunnen dat er woensdag trekkers verschijnen bij een elektriciteitscentrale of een regionaal vliegveld.
Maar de impact zal groot zijn, dreigt FDF. Van den Oever zegt dat „400 tot 500 bedrijven” getroffen zullen worden. „We gaan de hele Nederlandse economie oproken. We stoppen niet voordat die stikstofbende van tafel is.”
Waarom vaart FDF een eigen koers?
De organisatie heeft geen zin om „te luisteren naar sprekers die ons geen oplossing bieden.” In een verklaring op zijn website uit het bestuur kritiek op degenen die „aan tafel zaten toen deze desastreuze plannen tegen de boeren van Nederland werden bekokstoofd.” Een duidelijke toespeling op LTO, dat eerder dit jaar samen met onder meer Bouwend Nederland, VNO-NCW en Natuurmonumenten een plan lanceerde om versneld uit de stikstofcrisis te komen.
Waarom doet LTO niet mee?
De begin dit jaar aangetreden voorzitter Sjaak van der Tak noemt „voorstellen om agrarische gebieden van de kaart te vegen” onacceptabel. Maar hij zegt dat zijn organisatie liever met de overheid doorpraat over het eigen plan in plaats van een protestactie te voeren. „We begrijpen het als leden toch mee willen doen. Tegen hen zeg ik: maak er een mooie dag van die past bij het positieve imago dat de landbouw heeft.”
Van der Tak was door Agractie uitgenodigd om woensdag op het Malieveld de boeren toe te spreken. Dat gaat echter niet door. Naar eigen zeggen kreeg hij dinsdag te horen dat hij niet meer welkom is.
