Terwijl boeren zich opmaken voor protestacties woensdag, is maandag in Den Haag een nieuw advies uitgebracht over de vraag hoe het verder moet met de landbouw in Nederland. In Gelderland, Overijssel en Noord-Brabant dreigt een kaalslag, waarschuwt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
Nieuw advies? Vorige week was er toch ook gedoe over stikstof?
Inderdaad, de inkt van het rapport van de Leidse ‘stikstofprofessor’ Willem Erisman is nauwelijks droog. Dat zinspeelt op het inkrimpen van de veehouderij in de Gelderse Vallei en het Groene Hart en is de aanleiding voor de nieuwe boerenacties. Maar het PBL steekt de spade dieper.
Wat zegt het PBL?
Het PBL vindt dat een nieuw kabinet zich niet moet blindstaren op stikstof. Als kwetsbare natuur geen enkel risico meer mag lopen –wat nu het doel lijkt– is het over en uit met de landbouw in grote delen van het land. Zelfs voor biologische, kringloop- en ”natuurinclusieve” veehouderij en akkerbouw is in de stikstofgevoelige provincies Gelderland, Brabant en Overijssel nauwelijks nog ruimte. Investeren in nieuwe technieken om de stikstofuitstoot te verminderen is weggegooid geld: het helpt onvoldoende, de betrokken boeren zullen „over enkele decennia” alsnog moeten stoppen of vertrekken.
Het PBL spreekt van een „historisch ongeëvenaarde transformatie van landbouwland Nederland” en „pijnlijke gevolgen voor mogelijk vele duizenden boerengezinsbedrijven, maar ook voor de agro-business daaromheen.”
Is stikstof de enige bedreiging voor de landbouw?
Nee. Europese doelen op het gebied van klimaat en biodiversiteit zijn twee andere, stelt het PBL. De EU wil de uitstoot van broeikasgassen naar nul verminderen. Daar krijgen ook boeren buiten de stikstofgevoelige regio’s mee te maken. Verder moet de natuur in heel Europa, dus ook in Nederland, meer ruimte krijgen.
Het PBL is dus bezorgd voor boeren en mensen die werken in bedrijven die van de landbouw afhankelijk zijn. Nog meer?
Het advies legt ook de vinger bij de leefbaarheid van het platteland. Verder heeft de meest kwetsbare natuur weinig baat bij de huidige focus op stikstof. Ook zaken als verdroging en tekort aan leefgebied bedreigen dieren en planten. In de derde plaats is het volgens het PBL nog maar de vraag of de vergunningverlening voor woningbouw, bedrijven en infrastructuur met het huidige beleid wel op gang komt.
Hoe wil het PBL de problemen dan aanpakken?
Niet een landelijke stikstofdoel maar de kwaliteit van natuurgebieden moet centraal staan. Daarvoor moet nog eens goed onderzocht worden hoe die gebieden ervoor staan. Stikstofmaatregelen moeten met voorrang worden genomen rond de meest kwetsbare gebieden en als het even kan ook het klimaat vooruit helpen.
Hoe reageert de landbouw?
Belangenorganisatie LTO Nederland ziet in het PBL-advies vooral een waarschuwing aan de politiek: als er onhaalbare normen worden gesteld, betekent dat het einde van een leefbaar platteland in grote delen van Nederland. Voorzitter Sjaak van der Tak: „Voor het wegvagen van onze prachtige sector in complete gebieden zal geen enkel draagvlak zijn. Het cultuurlandschap, innovatie en ondernemerskracht, basisscholen en sportverenigingen: dat wordt allemaal gedragen door een sterke land- en tuinbouwsector. Dat mag niet verloren gaan. Nederland is meer dan stikstofnormen en habitattypes in Natura 2000 gebieden.”
