„Blijf focussen. Ontspan je een beetje. Laat je hoofd naar achteren leunen.” Terwijl Van der Kuil duidelijke instructies geeft, draai ik rondjes in een computergestuurde, drieassige stoel, de zogenaamde GyroStim. Dan naar rechts, dan naar links. De stoel kantelt naar voren, dan naar achteren. Ik voel me, in de woorden van Van der Kuil, als een kraandrijver in de haven van Rotterdam. Locatie is echter niet de Rotterdamse haven, maar het Functioneel Neurologisch Instituut in Lisse.

Als het ingestelde programma met bewegingsprofielen klaar is, springt een stoplicht op groen. Van der Kuil trekt de glazen kap open en doet de gordels bij me los. „Subtiel hè? We doen niet aan wildwesttaferelen.” Inderdaad, niets engs aan, al ziet het apparaat er indrukwekkend uit. Het gevaarte kost maar liefst een kwart miljoen euro. Wereldwijd zijn er voor zover bekend slechts elf van gebouwd.

Ondanks het prijskaartje lijkt het apparaat op het oog weinig bijzonders te doen. Het kan alle kanten op draaien, maar dat kan een bureaustoel ook. Het kan kantelen, maar ook dat is mogelijk –zij het wat beperkt– met een beetje kantoorstoel. Maar vergis je niet, zegt Van der Kuil. „De beweging van een gewone stoel kun je niet doseren. De GyroStim wel. De krachten, hoeken en draaisnelheid kan ik met een computerprogramma heel nauwkeurig regelen.”

Van der Kuil, die in 2003 overstapte van de chiropractie naar de functionele neurologie, is laaiend enthousiast over de GyroStim. „In ons behandelcentrum kunnen we niet meer zonder. De stoel werkt in principe tegen alle indicaties met problemen aan het evenwichtsorgaan.”

Coronaverschijnselen

De specialist in functionele neurologie gebruikt de stoel voor de behandeling van een scala aan neurologische aandoeningen, waarmee de reguliere geneeskunde veelal geen raad weet: hersentrauma’s, evenwichtsstoornissen, hoofdpijn, geheugenproblemen, gedrags- en leerproblemen en auto-immuunziekten. Sinds kort zet hij de GyroStim bovendien in voor de behandeling van patiënten met langdurige coronaverschijnselen.

De genoemde aandoeningen hebben een gemeenschappelijke oorzaak, verklaart Van der Kuil: neurotoxiciteit, oftewel schade aan zenuwcellen. Zenuwcellen raken beschadigd door een hersentrauma, virusinfectie of blootstelling aan toxische stoffen zoals aluminium. Daardoor gaan deze cellen minder signaalstoffen, zogenaamde neuro­transmitters, afgeven aan naburige cellen of ze gaan zelfs dood. Het gevolg is bijvoorbeeld niet-aangeboren hersenletsel, de zenuwaandoening multiple sclerose, de ziekte van Parkinson of een auto-immuunaandoening.

Het lijkt moeilijk te begrijpen dat een beweeglijke stoel tegen onder meer parkinson zou helpen, maar Van der Kuil weet het wel te verklaren. „Draai je je hoofd naar rechts, dan activeer je de linkerkant van de hersenen. Door deze bewegingsprikkel worden de hersencellen opnieuw gekalibreerd en produceren ze meer neurotransmitters. Cellen gaan daardoor beter met elkaar communiceren.”

Visolie

Naast de GyroStim bestaat het behandelprogramma van een gemiddelde patiënt ook uit een aantal andere onderdelen. Om het brein te stimuleren, laat Van der Kuil veel patiënten onder meer cognitieve testen en geheugenoefeningen doen. „Samen met de GyroStim is dat een krachtige combinatie die het brein prikkelt.”

Daarnaast schrijft de specialist in functionele neurologie voedingssupplementen voor: vitamines, mineralen en speciale visolie. Deze visolie is afkomstig van zalm en kabeljauw uit de noordelijke wateren van Noorwegen. XO Pharma Oils, een Urker bedrijf waarvan Van der Kuil mede-eigenaar is, verwerkt de olie tot supplementen.

Inname van visolie, die rijk is aan onverzadigde vetten, zorgt volgens Van der Kuil voor meer flexibiliteit van de hersencellen. „Dat is gunstig na bijvoorbeeld een ongeval of bij de ziekte van Parkinson, waarbij de hersencellen juist minder flexibel zijn. Vooral zalmolie is heel gezond. Die werkt ook verbluffend goed tegen oog- en oorproblemen.”

Oogbewegingen

Het eerste consult is gericht op het achterhalen van het probleem bij een patiënt. Van der Kuil maakt daarbij gebruik van een aantal diagnostische testen, waaronder de zogenaamde saccadometer. Dit apparaat meet met kleine infraroodcamera’s de oog­bewegingen van een patiënt. Bij een hersenbeschadiging of andere neurologische 
aandoeningen zijn de oogbewegingen namelijk vaak vertraagd of verstoord.

Van der Kuil demonstreert de saccadometer bij Carlos Bernier en Sebastiaan van der Kuil, die sinds 1 april het Functioneel Neurologisch Instituut versterken. Beide jongemannen hebben recent hun chiropractiestudie aan de Life University in Georgia (VS) afgerond.

Carlos zit op een stoel met op zijn voorhoofd een klein apparaat, dat een laserstraal op de muur voor hem projecteert. Het lampje knippert dan rechts, dan links op de muur. De bedoeling is dat hij de knipperende lichtjes volgt. Een sensor meet zijn oogbewegingen. Uit de metingen komt een score, waarmee kan worden bepaald welk deel van de hersenen minder goed functioneert.

Ook de werking van het evenwichtsorgaan kan bij een patiënt in kaart worden gebracht, met de zogenaamde CAPS-meting. Carlos en Sebastiaan laten zien hoe het werkt. Carlos gaat op een zachte mat staan en sluit zijn ogen. Dan draait hij zijn hoofd op aangeven van Van der Kuil in verschillende richtingen, zowel met open als met gesloten ogen. Sebastiaan staat achter hem, om hem desnoods op te vangen. Hoe langer Carlos zijn evenwicht weet te bewaren, hoe beter zijn evenwichtsorgaan functioneert.

Kwaliteit van leven

Sinds Van der Kuil in 2009 is gestart met zijn behandelcentrum heeft hij daar zeker 5400 patiënten behandeld. Onder hen bevinden zich opmerkelijk veel reformatorische christenen: zo’n 300 tot 500 op jaarbasis.

De behandeling zorgt vrijwel altijd voor verbetering van de kwaliteit van leven, weet de specialist in functionele neurologie uit ruime ervaring. Gemiddeld boekt een patiënt zo’n 70 tot 80 procent verbetering, schat hij.

Wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van de behandeling ontbreekt echter. „We willen graag een gedegen onderzoek hiernaar opzetten. Het ontbreekt helaas nog aan de financiële middelen.” Wel zijn er plannen voor onderzoek naar de rol van neurotoxiciteit bij verschillende ziektes.

Zouden patiënten ook zonder behandeling opknappen? Van der Kuil grinnikt. „Dat zou mooi zijn. Patiënten hebben echter vaak al een jarenlange zoektocht in de medische wereld achter de rug, veelal zonder succes. Als ze bij ons aankloppen voor een behandeltraject, zien we meestal na een paar weken al verbetering.”

Van der Kuil noemt als voorbeeld een patiënt van middelbare leeftijd die met clusterhoofdpijn –aanvallen van heftige pijn aan één kant van het hoofd– onder behandeling was in de hoofdpijnpoli van het Leids Universitair Medisch Centrum. De patiënt was afhankelijk van een rollator en morfine. Omdat de artsen daar met lege handen stonden, liet hij zich onderzoeken in het Functioneel Neurologisch Instituut. „Het bleek een probleem bij zijn oogkas te zijn, ontdekten we. Na een behandeltraject kan hij weer zelfstandig werken. Hij kan me wel zoenen. Dit soort gevallen zien we met de regelmaat van de klok.”

Kostenplaatje

De specialist in functionele neurologie doet niet geheimzinnig over het kostenplaatje van een behandeltraject. Een intensief traject van vijf dagen achtereen twee behandelingen per dag kost gemiddeld zo’n 3200 tot 3500 euro. Veel? „Voor de meeste mensen is dat betaalbaar”, stelt Van der Kuil. „Mensen met hersentrauma’s gaan vaak naar een kliniek in de Amerikaanse deelstaat Utah. Daar rekenen ze verschrikkelijke bedragen: 15.000 dollar per week, nog afgezien van de kosten van het vliegen en het hotelverblijf. Mensen sluiten daar soms een extra hypotheek voor af of verkopen dingen.”

Van der Kuil vindt zijn werk dankbaar om te doen, al kan hij vaak op onbegrip of zelfs kritiek rekenen van artsen. „Mijn vader heeft me geleerd om daar boven te staan. Het draait niet om mij, maar om de patiënt. Als die door de behandeling zijn kwaliteit van leven ziet verbeteren, is dat fantastisch. Daar doe ik het voor.”