Soortgelijke berichten zijn te vinden op allerlei populaire websites zoals frontnieuws.com, systeembug.wordpress.com, weesdeweerstand.nl en xandernieuws.net. Genoemde websites putten meestal niet uit de oorspronkelijke bron, maar uit andere vage websites, uit YouTube, Facebook, Telegram en Twitter, en websites van zelfbenoemde experts. Een combinatie van nepnieuws en uit zijn verband getrokken nieuws, leidt vervolgens tot ‘schokkende’ nieuwsberichten. Ook zijn er zogeheten ‘trollen’ gesignaleerd die zich het Digitale Leger noemen, die bewust nepnieuws de wereld insturen.

Het beoordelen van de claims is complex; vaak hebben ze een kern van waarheid. Zo is het een feit dat de vaccins van AstraZeneca en Johnson & Johnson in enkele gevallen een ernstige, zeldzame bijwerking van bloedstolling met een tekort aan bloedplaatjes veroorzaken. Verschillende landen legden hun vaccinatiecampagnes daarom voorzichtigheidshalve enige tijd stil. In Nederland gaat het om vijftien meldingen voor het AstraZenecavaccin op de 1,5 miljoen vaccins (0,001 procent); één persoon is hieraan overleden.

Ook zijn meerdere sterfgevallen gemeld na inenting met coronavaccins. Meer dan 273 miljoen doses Covid-19-vaccins zijn in de Verenigde Staten toegediend van 14 december 2020 tot en met 17 mei 2021. In die periode overleden 4647 mensen (0,0017 procent) na vaccinatie. De CDC, het ‘Amerikaanse RIVM’, vond in de meeste gevallen „geen oorzakelijk verband” met Covid-19-vaccins.

In Europa zouden 11.519 doden zijn gevallen door de vaccinaties. Maar hard bewijs voor deze forse claim ontbreekt: enige schijnbare samenhang (correlatie) is nog geen oorzakelijk verband (causatie). „Op basis van de gegevens die we hebben, gaan we ervan uit dat de patiënten stierven aan hun onderliggende ziekte, toevallig in de periode dat ze de vaccinatie kregen toegediend”, zegt Brigitte Keller-Stanislawski van het Paul Ehrlich Institut, dat onderzoek doet naar overlijdensgevallen na een coronavaccinatie in Duitsland. Deze sterfgevallen staan dus –anders dan beweerd– niet te boek als coronadoden.

Het aantal sterfgevallen na vaccinatie ligt ruim onder het verwachte aantal gevallen dat zou overlijden aan Covid-19 wanneer er geen vaccinatie zou zijn, stelt Ulrike Protzer, viroloog aan de Technische Universiteit München. „Als je die vergelijking maakt, stierven er feitelijk minder mensen na de vaccinatie dan je zou verwachten zonder vaccinatie .”

India

De bewering dat de inentingscampagne in India de oorzaak is van de vele coronadoden is eveneens uit de lucht gegrepen. Wat zijn de feiten? India is op 16 januari begonnen met het inenten van zijn bevolking. Aanvankelijk daalde het sterftecijfer, maar vanaf eind maart begon dat weer op te lopen, in de periode van het Holifeest waardoor de hindoestaanse bevolking massaal contact met elkaar had. Wetenschappers omschrijven dat Holifeest dan ook als een „superspreader event”.

Van de Indiase bevolking is 39 miljoen (3 procent) volledig gevaccineerd. Na de vaccinaties werden er 180 doden (0,0000046 procent) geregistreerd. Op de 26 miljoen geregistreerde besmettingen vielen 291.000 doden (1,1 procent). Met de vaccinatiecampagne heeft de toegenomen sterfte in India kennelijk niets te maken.

In Nederland overlijden per week gemiddeld tweeduizend mensen van 80 jaar en ouder. Tot deze sterfgevallen behoren ook mensen „die onlangs zijn gevaccineerd”, meldt het RIVM. Volgens de laatste cijfers van het bijwerkingencentrum Lareb zijn inmiddels ongeveer 6,4 miljoen vaccins toegediend. Het Lareb kreeg 287.034 meldingen van vermoede bijwerkingen. Hans Heesterbeek, hoogleraar epidemiologie aan Universiteit Utrecht, laat weten dat hij zich kan voorstellen dat het „soms verstandig is om de ernst van de bijwerkingen af te wegen tegen het voordeel van vaccineren.”

In totaal zijn er sinds december vorig jaar 320 meldingen (0,005 procent) van overlijden na een coronavaccinatie. Het gaat om 230 personen van 80 jaar of ouder. De meeste meldingen van sterfgevallen gingen over het vaccin van Pfizer/BioNTech, maar ook die van Moderna en AstraZeneca worden genoemd. „Bij een groot deel zijn al bestaande gezondheidsproblemen de meest voor de hand liggende verklaring”, meldt het Lareb.

Klachtenpatroon

Het is ontzettend lastig om een duidelijk oorzakelijk verband aan te wijzen tussen coronavaccinaties en sterfgevallen, laat Agnes Kant van Lareb desgevraagd weten. „Wij zien tot nu toe geen klachtenpatroon die wijzen op ernstige bijwerkingen waaraan mensen zouden zijn overleden. Soms kunnen bekende bijwerkingen zoals koorts hebben bijgedragen aan het verslechteren van een al kwetsbare gezondheid. Als deze kwetsbare mensen Covid-19 hadden gekregen, waren ze daaraan vrijwel zeker overleden. Dat is de afweging waar je als arts voor staat.”

Desgevraagd laat de artsenfederatie KNMG weten dat de aantijging dat artsen onder druk zouden staan van officiële instanties volstrekt onjuist is. Wel staan de artsen onder druk van organisaties als het anonieme Artsenteam Viruswaarheid en de Stichting Artsen voor Waarheid om niet mee te werken aan het vaccinatieprogramma. KNMG heeft hierover de inspectie IGJ ingelicht.

Kortom, in één enkel geval is het verband tussen de vaccinatie en overlijden aannemelijk gemaakt, in verreweg de meeste gevallen niet. De overledenen staan evenmin te boek als coronadoden. De feiten spreken de harde claims van de populaire nieuwswebsites tegen.