Voor een tussenwoning die zeven jaar geleden nog voor 190.000 euro werd aangeboden, moet in de gemeente Ede nu tegen de drie ton op tafel worden gelegd, of zelfs nog meer. „Dat kunnen heel veel mensen gewoon niet betalen”, zegt wethouder Geert Ritsema. „Wij hebben dus een maatschappelijk probleem.”

Huishoudens met middeninkomens tot 50.000 euro verdienen te veel voor een sociale huurwoning, maar die drie ton voor een koopwoning kunnen ze niet neertellen. „Op de overspannen lokale woningmarkt vallen die mensen tussen wal en schip”, aldus Ritsema. „Vaak inwoners met cruciale beroepen. Politiemensen, onderwijzers, verpleegkundigen. Ik krijg ze op mijn spreekuur. Ze vertellen me: Het water staat ons aan de lippen, we overwegen te vertrekken, al is het met pijn in het hart. Als je herhaaldelijk zulke signalen krijgt, moet je wat bedenken.”

Ede gaat koopwoningen aanbieden, verspreid over de gemeente, die circa 215.000 euro kosten. Om de prijs zo laag te kunnen houden, hanteert Ede de Koopgarant-regeling die woningcorporaties eerder vaak inzetten. Kopers krijgen een flinke korting, op voorwaarde dat ze de woning bij verhuizing weer verkopen aan de gemeente. Verkoper en gemeente delen een waardestijging of -daling. De gemeente brengt het huis daarna weer tegen gereduceerd tarief op de markt. Zo blijft de woning langdurig betaalbaar.

Koopgarant biedt 20 procent korting. Een woning die wordt aangeboden voor 215.000 euro heeft een actuele marktwaarde van 268.750 euro, 53.750 euro meer. Bij verkoop is 30 procent van de winst voor de gemeente. Is het huis inmddels 328.750 euro waard geworden, 60.000 euro meer, dan is dat 18.000 euro. De verkoper ontvangt bovenop het aankoopbedrag 70 procent van de winst, dus 42.000 euro, in totaal 257.00 euro.

Sparen

Voor de regeling trekt Ede één miljoen euro uit. De gemeente schat daarmee zeker honderd woningen betaalbaar te kunnen maken. Wethouder Ritsema heeft onder anderen starters in Edese dorpen op het oog. „In Wekerom en Harskamp wonen nogal wat jongeren die graag een woning kopen. Dat is daar min of meer de cultuur. Ze sparen ervoor. Als ze 25 zijn, hebben ze vaak al een dusdanig bedrag dat ze met eigen geld een huis zouden kunnen betalen. Nu met de hoge woningprijzen lukt dat niet meer.”

Op het initiatief krijgt Ritsema veel reacties van collega-wethouders. „Die zijn ook met van alles bezig. Ede is natuurlijk niet de enige gemeente die dit probleem wil aanpakken. Uiteindelijk moet de betaalbaarheid van woningen landelijk worden geregeld. Aangescherpte regels hebben de woningcorporaties, zoals Woonstede in Ede, helaas teruggedrongen naar de sociale huursector. Wij nemen nu het initiatief, maar roepen daarbij het nieuwe kabinet wel op om met instrumenten als Koopgarant betaalbare woningen voor starters mogelijk te maken en daarnaast in de toekomst weer ruimte te bieden aan de corporaties, zodat die meer kunnen doen voor de middeninkomens.”

Lening

„Een goede zaak dat gemeenten aandacht hebben voor middeninkomens op de woningmarkt”, reageert de Vereniging Eigen Huis. „Helaas bestaan er geen ideale oplossingen om mensen, als het hen zelf niet lukt, toch aan een koopwoning te helpen.”

Bij de Koopgarant-regeling in Ede vraagt Eigen Huis zich af hoe verbouwingen en andere verbeteringen meetellen bij verkoop. „Is de woning meer waard door eigen investeringen: een verbouwing, dakkapellen of zonnepanelen, dan wil je niet verrast worden als je 30 procent van de waardestijging moet afdragen.”

Volgens de gemeente is dat deel van de waardestijging geheel voor de verkoper. „Bij de taxatie wordt dat bedrag bepaald. De verkoper krijgt dus niet zijn investering terug, wel het volledige waarde-effect ervan.”

Lees ook

Tegen deze gekte op de huizenmarkt valt niet te sparen

Eigen Huis kijkt verder kritisch naar de verhouding tussen 20 procent bij aankoop en 30 procent bij verkoop, wat in het verleden als een eerlijke prijs werd gezien. „Daar is aanleiding toe. Door de structurele krapte op de woningmarkt en voortdurende prijsstijgingen is er immers meer kans op waardestijging dan op waardedaling. Als je 71.750 euro (53.750 plus 18.000) moet afstaan bij een verkoopopbrengst van 328.750 euro, dan maakt dat van de aanvankelijke steun bij het kopen een dure lening”, vindt Eigen Huis.

Volgens Ede is daar „op geen enkele manier” sprake van. „De lening voor aankoop van de woning van 215.000 euro is onder de nationale hypotheekgarantie met een heel gunstige rente af te sluiten. Daarna profiteert de koper ook van de waardestijging. Alleen het aanvankelijke verschil tussen koopprijs en marktwaarde blijft als een soort statiegeld in de woning zitten.”