Zonder de komst van allochtonen zou Nederland nog steeds een heidens land zijn, stelt het museum.

Madelon Grant, coördinator van koepelorganisatie SKIN (Samen Kerk in Nederland) en voorheen werkzaam voor het wetenschappelijk instituut van de ChristenUnie, is voor twee jaar is aangesteld als conservator. Ze studeerde religiestudies en Hebreeuwse en Aramese talen en culturen in Leiden.

Waar hebben we het precies over als we over migrantenkerken spreken?

„In Nederland hebben 1 miljoen christenen een migratie-achtergrond. In de database van SKIN staan meer dan duizend migrantenkerken geregistreerd. Sommige groepen kwamen al in de zestiende en zeventiende eeuw naar Nederland, zoals de Schotse en Waalse kerken. Anderen zijn afkomstig uit de voormalige koloniën, zoals Indonesië en Suriname. Zeevarenden belandden in Rotterdam, expats in Den Haag of in andere universiteitssteden.

Verder kun je denken aan groepen vluchtelingen die in de afgelopen dertig jaar hun eigen kerk stichtten. In totaal gaat het om minimaal zeventig verschillende nationaliteiten. De christenen behoren tot verschillende stromingen, variërend van mainstream protestants en rooms-katholiek tot pinksterkerken en het oosterse christendom.”

Een van de dingen die u wilt laten zien, is dat migrantenkerken zo oud zijn als Nederland zelf. Waarom?

„Migratie begon al na de zendingsopdracht in het Nieuwe Testament, waarbij de apostelen de wereld in gestuurd werden met de goede boodschap. Via Engelse monniken en de Armeense bisschop Sint Servaas kwam het christendom in Nederland terecht. Als we nu over migrantenkerken spreken, bedoelen we kerken die nu nog als zodanig bestaan en herkenbaar zijn.”

Wat typeert de manier waarop de verschillende internationale kerken het christelijke geloof vormgeven?

„Het is gemakkelijk om in clichés te vervallen, dus ik zal dicht bij mijzelf blijven. Een van de dingen die mij inspireren is de vrijmoedigheid en de vanzelfsprekendheid waarmee mensen over hun geloof praten. Niet alleen in de kerk, maar 24/7. De gemeenschap is voor hen belangrijk. Er zijn sterke familiebanden. Deze christenen delen van wat ze hebben, ook als ze niet veel bezitten. Zaken die we soms missen in onze geïndividualiseerde Nederlandse samenleving. Wat ik ook mooi vind, is dat men het geloof nauw verbindt met het dagelijkse leven en de praktische toepassing ervan. Er is veel respect voor heiligheid.”

Tot nu toe was er in de geschiedschrijving weinig oog voor de rol en invloed van migrantenchristenen. Hoe komt dat?

„De discussie over mensen met een migratieachtergrond loopt al heel lang. Ik denk dat we ons nu in een fase bevinden waarin we ons realiseren dat we niet meer om elkaar heen kunnen. Dat bedoel ik positief. Het is gemakkelijk om in je eigen comfortzone te blijven hangen.

Dat er dingen aan het veranderen zijn, heeft vooral te maken met de aanwezigheid van een steeds grotere groep jongeren die bij het volwassen worden hun stem laten horen en zich niet schamen voor hun culturele afkomst. Zij eisen hun plek op. De geleidelijke bewustwording hierover groeit.”

Hoe gaat u de erfenis en bijdrage van christenmigranten zichtbaar maken?

„Door middel van een aantal tentoonstellingen. Dit najaar is er een kleine tentoonstelling over de Piring Natzar, een offerschaal met muntjes die belangrijk is voor Molukse christenen.

Volgend jaar volgt een grotere expositie over gospel. We gaan aan de slag met een boek over kerkinterieurs en bereiden ook een vernieuwing voor van de vaste tentoonstelling in Museum Catharijneconvent. Internationale kerken denken daarbij volop mee over de vraag welk erfgoed ze voor het voetlicht willen halen. Bij erfgoed kun je denken aan objecten en foto’s, maar ook aan verhalen. Laat je kleding zien, rituele voorwerpen, objecten die met doop en avondmaal te maken hebben?

Het gesprek daarover kan best spannend zijn. Sommige gemeenschappen zijn pas sinds enkele generaties christelijk. In hun traditie zit ook erfgoed met een pre-christelijke oorsprong. Hoe ga je daarmee om en welke plek geef je dat?

De één zal dit erfgoed als iets heidens zien en het daardoor niet relevant vinden. Een ander ziet het als een uiting van Gods aanwezigheid in die cultuur. Deze verschillen zorgen voor interessante theologische discussies.”