De kerkdiensten in het land waren zondagochtend nog geen kwartier onderweg, of de eerste beelden circuleerden online. Een kerkganger van de oud gereformeerde gemeente in Nederland (oggiN) te Krimpen aan den IJssel sloeg en schopte een verslaggever van RTV Rijnmond. De politie hield niet veel later een 43-jarige Krimpenaar aan, die vanuit de gemeente naar buiten was begeleid.

In Urk kreeg een verslaggever van PowNed die postte bij het gebouw van de gereformeerde gemeente (gg) schoppen en klappen, ook werd hij aangereden door een auto. Voor dit laatste hield de politie zondagavond een 35-jarige man aan.

Nog voordat de diensten zondag weer waren afgelopen, was de verontwaardiging compleet; onder meer vanuit de politiek en journalistiek klonken felle reacties. De rode draad: handen af van journalisten die hun werk moeten kunnen doen.

De verslaggevers stonden voor de kerkgebouwen, nadat die vorige week in het nieuws kwamen. De gg te Urk liet de coronaregels grotendeels los en nodigde alle leden weer uit de diensten te bezoeken, vanwege de „geestelijke nood” in de gemeente. Over de oggiN te Krimpen ging hetzelfde verhaal; deze gemeente paste echter recent geen beleid aan, maar nodigde al langer grotere aantallen kerkgangers uit. Daarbij neemt de gemeente wel de afstandsregels in acht.

Onaanvaardbaar

In reactie op de gebeurtenissen onderstreept Schalk dat „geweld of andere misdragingen voor een christen te allen tijde onaanvaardbaar en af te keuren zijn.” Het is ook in strijd met wat het afgelopen jaar is gebeurd, zegt Schalk, die namens de reformatorische kerken deelneemt aan het regelmatig overleg tussen kerken en minister van Eredienst Ferd Grapperhaus. „In dat overleg is een jaar lang gestreefd naar openingen om de erediensten te kunnen blijven houden, desnoods zo klein als noodzakelijk geacht wordt. Daaruit is een fragiel evenwicht gegroeid, waarin kerken zich verhouden tot de grote zorgen rond de gezondheidssituatie.”

Enkele kerken doorbreken nu vanuit „geestelijke nood” dat evenwicht, aldus Schalk. „Hoe dan ook, geestelijke nood vertaalt zich niet in verkeerd gedrag. Ook niet als je geërgerd bent over het feit dat er journalisten zich voor de kerkdeur ophouden of een microfoon onder je neus houden. Ik hoop dat de kerken hun verantwoordelijkheid blijvend nemen. De vrijheid van godsdienst biedt enige ruimte, maar het vraagt ook om verantwoord om te gaan met die ruimte. Door dat evenwicht te zoeken hoop ik dat de rust rond de kerken hersteld mag worden, ook rond de paasdagen.”

Sensatie

Ouderling en woordvoerder van de gg te Urk, H. Snoek, is maandagochtend niet te spreken over de opstelling van journalisten bij de kerk. „Dit ging nergens over, journalisten hebben zich als terroristen gedragen. Ze blokkeerden deuren, duwden kinderen een microfoon in het gezicht. Van de journalisten die ons kwamen bevragen op het naleven van de coronaregels, was er gisteren niet een die zich zelf aan die regels hield. Hun beveiligers kwamen op ons eigen terrein tegen de kerkmuur aan staan. Dit is geen informatie verzamelen, maar zoeken naar zo veel mogelijk sensatie.”

Snoek onderstreept dat de kerkenraad geweld afkeurt, maar stelt dat zijn gemeente zich „keurig netjes heeft gedragen. Wij hadden opgeroepen om geen discussie aan te gaan met de pers. Over het algemeen is dat goed gegaan.”

De klappen die voor de dienst vielen, kwamen volgens de ouderling niet vanuit de gemeente. „Dat waren geen kerkgangers, we hebben geen idee wie dat zijn.” Snoek stelt dat er ook van buiten „demonstranten” afkwamen op het kerkgebouw die voor onrust zorgden.

Ook over de aanrijding, waar hij naar eigen zeggen een paar meter vandaan stond, heeft Snoek een andere lezing: „De verslaggever sprong zelf het parkeervak in, hij stapte naar de auto toe.” Snoek sprak inmiddels met het gemeentelid dat werd aangehouden. „Die zegt dat hij niemand gezien heeft toen hij het parkeervak indraaide.”

Over het vervolg kan Snoek nog niets zeggen: „We moeten ons deze week nog beraden.”

Vanuit de oggiN te Krimpen is maandag niemand bereikbaar voor commentaar. Wel plaatste de kerkenraad in de loop van de ochtend een bericht online, waarin verwezen wordt naar „de u welbekende commotie” die ontstond „na wekenlange oplopende spanningen.” De kerkenraad schrijft het „incident te betreuren. Dit had niet mogen gebeuren. We bieden onze verontschuldigingen aan, aan een ieder die hierdoor is gekwetst.”

Escalatie

De driehoek van politie, justitie en overheid in Urk gaf zondag in een verklaring aan de incidenten „ten zeerste af te keuren.”

De driehoek schrijft te staan „voor zowel persvrijheid als vrijheid van godsdienst. De politie was vanmorgen opvallend en onopvallend aanwezig op Urk. Om escalatie te voorkomen, is in deze specifieke situaties niet direct ingegrepen, maar ervoor gekozen om de rust ter plaatse zo snel mogelijk te herstellen.”

De politie kreeg kritiek op dit optreden, onder meer maandag vanuit het genootschap van hoofdredacteuren. Het genootschap wil met de politie in gesprek over een „actievere houding” in het beschermen van journalisten.

Triest

SGP-Kamerlid Kees van der Staaij noemde maandag op Facebook de situatie „ronduit triest.” Volgens Van der Staaij is „terecht van de kant van kerken klip en klaar aangegeven dat ergernis over de verstoring van zondagsrust en een opdringerige bejegening nooit een reden kan zijn voor onbesuisd optreden, laat staan voor geweld. Christus Zelf wees bij Zijn gevangenneming Petrus terecht toen hij met geweld voor Jezus meende op te moeten komen. Hoe onheus we ons ook bejegend voelen, het is niet alleen onze burgerplicht, maar ook onze christenplicht om van geweld of bedreiging af te zien.”

Van der Staaij wijst in zijn bericht op de godsdienstvrijheid, maar ook op de verantwoordelijkheid die met die vrijheid meekomt. „Ook nu in een tijd van weer oplopende besmettingen, blijft wijze terughoudendheid van de kant van de kerken het devies. Het overgrote deel van de kerken kiest voor maatwerk zonder de randen op te zoeken. Dat is wijs. Waar er discussie is, is het zaak om in overleg met gemeentebestuur en de landelijke kerkbesturen een passende oplossing te vinden. Dat is urgent, ook voor een rustig en waardig verloop van Goede Vrijdag en de Paasdagen.”