File op het Suezkanaal. De Ever Given, een containerschip van enorme proporties, ligt dwars. Letterlijk. Dinsdagochtend liep het vrachtschip aan de grond. Pogingen aan de wal om het schip uit te graven boden tot op heden geen uitkomst. Met de tijd verstrijkt ook de kans dat de wal het schip zal keren. Inmiddels liggen andere zeeschepen in een ‘file’ voor hét verbindingskanaal van het Midden-Oosten.

De situatie –die volgens topman Peter Berdowski van baggermaatschappij Boskalis „nog dagen tot weken kan duren”– maakt in één keer duidelijk hoe kwetsbaar landen en economieën kunnen zijn: één opstopping in een levensader als het Suezkanaal kan verstrekkende economische en geopolitieke gevolgen hebben.

Wind en stof

Tien dagen is de Ever Given onderweg als het misgaat. Het 3 jaar oude containerschip, varend onder de vlag van Panama, vertrekt op 13 maart uit de Maleise havenstad Tanjung Pelebas. Aan boord zijn honderden containers met goederen uit onder meer China en Taiwan. Op 31 maart moet het vrachtschip –400 meter lang en 59 meter breed– aanmeren op de Maasvlakte. Van daar vertrok het ruim 2 maanden eerder met een vracht naar China.

Halverwege de terugreis gaat het mis. In het zicht van Madama, enkele tientallen kilometers voorbij de monding van het Suezkanaal, valt de Ever Given ten prooi aan het weer. Harde wind in combinatie met een stofstorm maakt het schip onbestuurbaar. De kolos, met een draagvermogen van 219 miljoen kilogram, wordt een speelbal van de golven. Een doemscenario wordt werkelijkheid: de boeg boort zich aan stuurboord in de wal.

De aanwezige modder zuigt het schip vervolgens effectief vast. De achterplecht drijft overdwars. Langzaam maar zeker sluit het containerschip het 255 meter brede Suezkanaal af. Pogingen op eigen kracht weer los te komen mislukken. Ook sleepboten die het containerschip proberen vlot te trekken, keren onverrichterzake terug naar de haven. Graafwerkzaamheden op het talud, bedoeld om het schip ruimer sop te geven, hebben evenmin effect.

In een ultieme poging om de doorgang weer vrij te maken, wordt baggermaatschappij Boskalis ingeschakeld. Het Nederlandse bedrijf, in 2015 nog betrokken bij de uitbreiding van het Suezkanaal, stuurt een team van dochteronderneming Smit Salvage naar Egypte om poolshoogte te nemen. Een ander team werkt volgens topman Berdowski op de achtergrond alvast aan een oplossing.

Miljoenenclaims

Die moet snel komen, want inmiddels stromen de Rode Zee en de Middellandse Zee vol met schepen. Wachten kost geld en kan uiteindelijk voorraadproblemen voor bedrijven opleveren. Bij een langere stremming kan bovendien de olietoevoer naar Europa hinder ondervinden. Volgens persbureau Reuters bereiden de Suez Canal Authority –de uitbater van het Suezkanaal– en reders van andere schepen inmiddels een miljoenenclaim voor tegen Shoei Kisen KK, het Japanse moederbedrijf van de Ever Given.

Reders van schepen die Madama passeerden voor de Ever Given zijn kont tegen de krib gooide, prijzen zichzelf intussen gelukkig. Daaronder is de Franse Marine. Enkele uren voor het incident passeerde vliegkampschip Charles de Gaulle met zijn escorte de plek des onheils. Defensiedeskundigen wijzen dan ook op de risico’s van (smalle) doorgangen en zeestraten. Een blokkade kan met wat kwade wil immers een ernstige geopolitieke crisis veroorzaken.

Dat gebeurde ook tijdens de Suezcrisis in 1956. Door opzettelijk schepen tot zinken te brengen, wist Egypte scheepvaartverkeer op het Suezkanaal een halfjaar lang te hinderen. Dat had grote gevolgen voor de olietransporten vanuit het Midden-Oosten naar Europa. Tien jaar later werd het kanaal tijdens de Zesdaagse Oorlog zelfs voor 8 jaar geblokkeerd, waardoor de handel tussen Azië en Europa een flinke knauw kreeg.

Reders die hun schepen niet in de file willen laten aansluiten, kiezen er intussen voor om Kaap de Goede Hoop te ronden. Die route is echter langer en kost reders extra tijd én stookolie. Maar zolang niemand weet hoe lang deze situatie kan duren biedt die route nu meer zekerheid.

Er begint zich een plan van aanpak af te tekenen om de 400 meter lange Ever Given los te trekken. Dat meldde een woordvoerder van maritiem bedrijf Boskalis. Het bedrijf mikt op een dubbele aanpak. De grond onder de boeg van het schip moet waar mogelijk worden weggegraven. Tegelijkertijd moet brandstof uit het schip worden gepompt om het vaartuig lichter te maken.