Dr. Joel Beeke begrijpt wel waarom het ook voor christenen zo moeilijk is om zelfs maar tien minuten te mediteren over hun onvermijdelijk sterven en het hiernamaals. „De dood is beangstigend en gaat vaak gepaard met pijn”, zegt de hoogleraar systematische theologie aan het Puritan Reformed Theological Seminary in Grand Rapids in de Verenigde Staten. „De dood laat ook onze eindigheid zien; het betekent een streep door alles wat we in deze wereld wilden bereiken en ervaren. Sterven scheidt ons van onze dierbaren op aarde en van al het andere dat we hier genieten. De dood brengt ons in een onzichtbare wereld.”

Sterven betekent ook dat mensen met hun schuld tegenover God, de eeuwige Rechter, komen te staan. En dan zijn er nog de aanvechtingen. „De dood brengt ons vaak in gevecht met satan. Ook daarom is de dood een moeilijk onderwerp om over te mediteren. Dat laatste wordt nog verergerd door de westerse cultuur, die elke poging om over ons eigen sterven na te denken, zorgvuldig vermijdt.”

Om christenen te helpen zich voor te bereiden op hun laatste uur, schreef dr. Beeke –samen met de Amerikaanse predikant Christopher W. Bogosh– het boek ”Dying and death. Getting rightly prepared for the inevitable”, dat recent verscheen bij Reformation Heritage Books. Bij dezelfde Amerikaanse uitgeverij kwam onlangs ”The great concern. Preparation for death” van de Engelse puritein Edward Pearse uit (zie kader ”Edward Pearse: Deel christelijke boeken uit op begrafenis”).

Waarom moeten christenen zich voorbereiden op hun dood?

Beeke: „De Heere gebiedt ons: „Vergadert u schatten in de hemel” en „Zoek eerst het Koninkrijk van God.” Het volgen van Christus vereist dat we verder kijken dan dit leven en onze hoop en verlangens richten op de heerlijkheden van de komende wereld. Paulus zegt zelfs: „Als we alleen in dit leven onze hoop op Christus stellen, zijn we de ellendigste van alle mensen.””

Hoe bereidt u zich voor op de eeuwigheid?

„Ondanks de vele tekortkomingen van mijn kant, probeer ik er ernaar te streven Christus beter te leren kennen. Ik wil mezelf aan Hem toevertrouwen, zodat mijn leven in toenemende mate „met Christus verborgen is in God.”

Ik maak veelvuldig gebruik van de geestelijke middelen, die de Heilige Geest vaak wil zegenen. Ik bereid me voor op mijn dood door dicht bij het Woord te blijven: dat te onderzoeken, ervan te houden, te kennen, te onthouden en ernaar te leven. Door vaak te bidden en te mediteren over de hemel en een hemelse gezindheid.

Naast de Bijbel en het gebed zijn ook geestelijke boeken belangrijk. Ze heffen mijn ziel op tot de hemelse gewesten, in Christus Jezus. En dan vooral de puriteinen. Ik lees hen nu al meer dan een halve eeuw en het lijkt mij dat niemand beter kan schrijven over de voorbereiding op de dood en het eeuwige leven dan zij.

Verder is het nodig om dagelijks te sterven aan mijn eigen gerechtigheid en aan de ijdele genoegens van deze wereld. Ik probeer me te richten op een leven van dienstbaarheid, met de verheerlijking van de Drie-enige God en de redding en het welzijn van anderen als doel.

Daarbij is het belangrijk om me minder te focussen op de dingen op aarde en meer op wat de puriteinen „de vier laatste dingen” noemen: dood, oordeel, hemel en hel. Als ik me daarop concentreer, wil de Heilige Geest me de genade schenken om in te zien dat het Vaderhuis –met Christus en Zijn heerlijkheid– zo veel groter en hoger is dan ons aardse huis.”

Wat kunnen christenen leren van Edward Pearse en andere puriteinen over hoe ze zich kunnen voorbereiden op de dood?

„De puriteinen moedigen iedereen aan om regelmatig over dood, oordeel, hemel en hel te mediteren. Pearse stelt in zijn boek ”The great concern” dat het de „grootste zaak” van het leven is dat onze ziel wordt voorbereid om deze wereld te verlaten, voordat de tijd van overlijden aanbreekt. Hij benadrukt dat we daarvoor Christus en Zijn gerechtigheid, de zekerheid van geloof, vrede, een goed geweten en meer kennis van genade en Gods gunstige aanwezigheid moeten nastreven. Pearse citeert dan de woorden van een andere puritein, de zeventiende-eeuwse Engelse predikant Matthew Mead: „Niets maakt een sterfbed zo ongemakkelijk en moeilijk als een leven doorgebracht in dienst van zonde en lust; niets maakt een sterfbed zo zacht en zoet als een leven doorgebracht in dienst van God en Christus.”

De dood is erg zwaar – de Bijbel noemt die in Job 18:14 „de koning der verschrikkingen.” We moeten niet wachten op het moment dat we in zijn greep zijn, maar ons voorbereiden op het moment dat we sterven en de eeuwigheid binnengaan. De Engelse prediker Charles Spurgeon vatte de puriteinse houding ten opzichte van de dood heel goed samen: „Hij die zich niet op de dood voorbereidt, is meer dan een gewone dwaas. Hij is een gek.””

Jezus gaf Zich vrijwillig over om te sterven. Welke troost kan dat bieden?

„Dat Christus voor de zonden is gestorven, is voor Gods kinderen de meest wonderbaarlijke waarheid. Hij legde doelbewust Zijn leven af, in gehoorzaamheid aan de Vader, om de losprijs te betalen en om zondaars te bevrijden van de straf die zij verdienden.

Daarom kunnen gelovigen van Christus’ dood leren dat Hij stierf om zondaars te redden. Door genade en het werk van de Geest mogen en moeten ze voor die redding alleen op Hem vertrouwen. Door Christus te volgen, kunnen ze de dood vredig en doelbewust tegemoet treden, tot eer van God.”

De dood is tegelijk Gods oordeel over de zonde. Moeten christenen bang zijn voor de dood?

„Ja, aan de ene kant wel: de dood is een goddelijk oordeel over de mensheid vanwege Adams zonde. Christus stierf echter om Zijn volk te verlossen van de doodsangst. De dood blijft een gevolg van de zonde, maar als we wedergeboren worden, kan de dood ons niet scheiden van de liefde van God in Christus. Als de rechtvaardigen sterven, gaan ze de eeuwige vrede en rust in.”

Wat betekent het voor hen dat de prikkel van de dood is verwijderd?

„Paulus schrijft in 1 Korinthe 15:55-57: „Dood, waar is uw prikkel? Hel, waar is uw overwinning? De prikkel nu des doods is de zonde; en de kracht der zonde is de wet. Maar Gode zij dank, Die ons de overwinning geeft door onze Heere Jezus Christus.”

De angel van de dood betekent dat zondaars onder het oordeel van God vallen vanwege het overtreden van Zijn wet. Ze hebben de dood verdiend. Christus heeft ons echter verlost van de vloek van de wet door Zelf aan het kruis te sterven. Als gevolg hiervan mogen de ware gelovigen delen in de opstanding van Christus.”

Toch noemt de Bijbel de dood „de laatste vijand.”

„Als Paulus spreekt over Christus Die al Zijn vijanden onder Zijn voeten zal leggen, zegt hij: „De laatste vijand, die tenietgedaan wordt, is de dood.” Aangezien de dood een vijand is, treuren we terecht over de dood van dierbaren en verlangen we naar Christus, Die de dood voor altijd zal vernietigen.”

Paulus schrijft ook dat het sterven hem „gewin” is. Mogen christenen uitkijken naar de dood?

„Toen Paulus voorzag dat hij mogelijk zou worden gedood, schreef hij: „Want het leven is mij Christus, en het sterven is mij gewin. Maar of te leven in het vlees, hetzelve mij oorbaar zij, en wat ik verkiezen zal, weet ik niet. Want ik word van deze twee gedrongen, hebbende begeerte om ontbonden te worden en met Christus te zijn; want dat is zeer verre het beste.”

Christenen moeten de dood zelf niet vieren, maar ze kunnen zich wel verheugen in de hoop om in de heerlijkheid bij de Heere Jezus te zijn. Daar zullen zij de volmaakte bruid van Christus zijn en Hij hun volmaakte Bruidegom – voor altijd.”

Wat zou u zeggen tegen iemand die op zijn sterfbed ligt, vol angst en twijfel vanwege zijn zonden, of zonder zekerheid een kind van God te zijn?

„Ten eerste, kijk niet naar jezelf, naar je eigen goede werken, want ze schieten allemaal tekort in wat je nodig hebt om zalig te worden. Vlucht door de door de Geest bewerkte genade naar het bloed en de gerechtigheid van Jezus Christus. Zelfs het geloof van een christen is onvolmaakt, maar als het alleen in Christus berust, wordt Zijn volmaaktheid als de onze beschouwd. Met andere woorden: ik zou proberen de stervende aan te moedigen vanuit het Evangelie van Christus.

Ten tweede, vertrouw op Gods beloften, die allemaal ja en amen zijn in Christus Jezus. Zoals de puriteinen zouden zeggen: Jezus Christus, de beloften van God en het Evangelie zijn grotendeels synoniemen.

Ten derde, onderzoek het werk van de Geest in jezelf aan de hand van de merktekenen die 1 Johannes geeft, de vruchten van de Geest in Galaten 5 en de zaligsprekingen in Mattheüs 5. Heb je bijvoorbeeld honger en dorst naar de gerechtigheid van Christus, door het genadige werk van de Geest in jou? Als je dat niet kunt ontkennen, ben je een ware gelovige. Satan of jijzelf zou die honger en dorst nooit kunnen geven.”

Thomas Boston schrijft: „We zijn klaar voor de hemel als ons hart er is voor wij er zijn.” Is dat vaak de reden dat sterven zo moeilijk is?

„Dat zou kunnen, als iemands hart te werelds is en hij de schatten van de aarde niet gemakkelijk kan loslaten. Christenen kunnen de dood echter om vele redenen moeilijk vinden: satanische verleidingen, iemands persoonlijke levensgeschiedenis, ervaring van zonde, verkeerde opvattingen over God en Zijn Evangelie en van rechtvaardiging door geloof alleen, onwetendheid over genadebewijzen, twijfels over de zekerheid van verlossing, het zoeken naar verkeerde geestelijke ervaringen, fysieke pijn, eenzaamheid en, natuurlijk, ongeloof – de moederzonde van alle zonden.

Dienaren van het Woord en ouderlingen moeten daarom liefdevol en met een goed onderscheidingsvermogen stervende gelovigen helpen om te gaan met hun specifieke aanvechtingen.”

Hoe kun je je minder op dit leven concentreren en meer op het leven dat komen gaat?

„We kunnen onze gedachten richten op de eeuwigheid door naar preken te luisteren, opbouwende boeken te lezen en passages uit de Schrift over dood, oordeel, hemel en hel uit het hoofd te leren en erover te mediteren. We kunnen onze beproevingen goed gebruiken om onszelf eraan te herinneren dat volledig geluk niet in deze wereld wordt gevonden, maar alleen in de volgende. We kunnen onze tijd en ons geld in het Koninkrijk investeren, want „waar uw schat is, daar zal ook uw hart zijn.”

Het beste van alles is dat we door genade kunnen groeien in hemelse gezindheid door vaak aan de Heere Jezus Christus te denken en te leren Hem meer lief te hebben. Want het Lam is het licht en de heerlijkheid van de hemel.”

Dying and death. Getting rightly prepared for the inevitable, Joel R. Beeke en Christopher W. Bogosh; uitg. Reformation Heritage Books; 120 blz.; $ 4,00

The great concern. Preparation for death, Edward Pearse; uitg. Reformation Heritage Books; 152 blz.; $ 17,00