Jaarlijks reizen meer dan 10.000 vrijwilligers af naar het buitenland om kwetsbare kinderen in kindertehuizen te helpen. Jongeren, juist ook uit onze christelijke achterban, maken graag dit soort vrijwilligersreizen, omdat zij zich er bewust van zijn dat Jezus’ liefde niet alleen iets is voor henzelf. Die dient uitgedeeld te worden. De meesten reizen daarom met de beste bedoelingen af en willen hun naasten dienen. Maar onderzoek wijst uit dat het leven in weeshuizen én het vluchtige contact met steeds wisselende vrijwilligers juist leiden tot een negatieve impact op de levens van kwetsbare kinderen.

Velen van deze kinderen zouden ook helemaal niet in kindertehuizen hoeven te zitten. Vaak hebben ze nog ouders of familie die heel goed voor hen zouden kunnen zorgen. Maar door onder andere kinderhandel, armoede of andere omstandigheden zijn deze kinderen toch in weeshuizen terechtgekomen.

Aanbod creëert vraag

Het is dan wrang om te beseffen dat juist het aanbod van vrijwilligersreizen een vraag naar weeshuizen creëert. Weeshuizen die er anders waarschijnlijk niet waren geweest. Met kinderen die anders bij hun ouders of familie hadden gezeten.

Waarom dan niet meteen een totaalverbod op vrijwilligerswerk in kindertehuizen in het buitenland? Want: grote stappen, snel thuis! We willen niet alleen af van kindertehuizen, maar we willen ook opkomen voor het kwetsbare leven. We willen streven naar lokale, gezinsgerichte zorg, ook in ontwikkelingslanden. Dat is niet alleen een Bijbelse visie, ook de VN adviseren dat in de ”Richtlijnen alternatieve zorg”. Helaas is dat niet van de ene op de andere dag geregeld.

Elk kind telt

We zijn daarom als PerspectieF, SGPJ en CDJA met een plan gekomen: Elk kind telt. Dit plan hebben we vorige week donderdag overhandigd aan (kandidaat-)Kamerleden van de ChristenUnie, het CDA en de SGP. Hierin komen we met een palet aan maatregelen, op het gebied van wet- en regelgeving, internationale samenwerking, de sector en de samenleving, die deze complexe problematiek moet aanpakken.

In Nederland stellen we hoge eisen aan de zorg voor onze meest kwetsbare kinderen. Daarom hebben we tehuizen gesloten. Wanneer een kind niet thuis kan opgroeien, streven wij naar opvang in familiekring of pleeggezin. Waar we in Nederland eisen dat hulpverleners opgeleid zijn en een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) moeten overleggen, geldt dat nu niet voor het werk met kwetsbare kinderen in het buitenland.

Wij pleiten daarom voor een verplichte VOG voor vrijwilligers. Zo kunnen organisaties erop toezien dat hun medewerkers geen verleden van misbruik of ander wangedrag hebben. Veel particuliere initiatieven, waaronder die van kerken, kunnen daarbij gebruik maken van de ”Regeling gratis VOG”.

De meeste vrijwilligers willen puur uit naastenliefde vrijwilligerswerk doen. Ze willen hun steentje bijdragen aan het mooier maken van de wereld. Maar door het grote aanbod aan vrijwilligersreizen is het vinden van een verantwoorde reis ingewikkeld. Daarom steunen we de ontwikkeling van een keurmerk, zodat jongeren makkelijker een reis kunnen kiezen die daadwerkelijk opbouwt in plaats van afbreekt. Dat kan dan bijvoorbeeld in samenwerking met Vereniging Volunteer Correct, waar organisaties als World Servants en Edukans al lid van zijn.

Verantwoordelijkheid

Je kunt je afvragen of dit wel het geschikte moment is om na te denken over vrijwilligersreizen. Door de coronacrisis ligt immers al het vliegverkeer praktisch stil. Aan de andere kant is dit juist het ideale moment om eens goed in de spiegel te kijken, zodat we, als we straks weer kunnen reizen, onze goede bedoelingen aan goede resultaten kunnen koppelen.

Het is onze Bijbelse verantwoordelijkheid om naar (kwetsbare) kinderen om te zien. Het klimaat van orde, rust en reinheid, dat wij onze eigen kinderen het liefst bieden, is ook van groot belang voor kinderen en wezen elders. Laten we daarom zorgvuldig met deze verantwoordelijkheid omgaan.

Wouter Jan de Graaf is voorzitter Internationaal Secretariaat PerspectieF (CU), Adelinde van der Haar is lid Commissie internationaal SGPJ. >>

perspectief.nu/nl/actieplan