Twintig windturbines langs de A1 in de gemeente Apeldoorn waren al voorzichtig op de kaart ingetekend. „Dat plan lijkt op z’n zachtst gezegd niet haalbaar”, meent projectleider Eric Veltink. „Die locatie ligt in het kernnatuurgebied van de Veluwe en dat is het domein van de wespendief. Die windmolens zouden te veel slachtoffers maken onder de wespendieven.”

Zone

De buizerdachtige vogel blokkeerde eerder al plannen voor windmolens op de Noord-Veluwe, langs de A28 en in de IJsselvallei langs de A50. De provincie Gelderland en de vier Veluwse regio’s hebben nu laten onderzoeken waar het winnen van windenergie op de Veluwe wel mogelijk zou zijn. In elk geval niet in het Centraal Veluws Natuurgebied (CVN), zo is de conclusie.

De aanwezigheid van de wespendief geeft ook belemmeringen in een zone van één tot acht kilometer eromheen. De grens van acht kilometer loopt onder meer door Veenendaal, voorbij Barneveld en Zeewolde, langs Kampen, voorbij Zwolle, langs Twello en Zutphen, voorbij Doesburg en vrijwel tot aan Nijmegen en Druten. In die zone zouden mogelijk nog 9 tot 22 windturbines geplaatst kunnen worden.

94 broedparen

De wespendief komt in vrijwel het gehele CVN voor, er zijn 94 broedparen geregistreerd. „De vogel overwintert in West-Afrika, komt eind april naar Nederland en vertrekt in september weer”, aldus Veltink. „De eerste twee maanden komt de wespendief amper het kerngebied uit, maar in juli en augustus vliegen jongen uit en vooral de volwassen vrouwtjes gaan ook buiten het CVN op zoek naar voedsel.”

Windmolens zouden dan tijdelijk kunnen worden stilgezet, zegt Veltink. „Een stilstand van vijftien dagen leidt volgens onze gegevens tot een kwart minder slachtoffers onder wespendieven. Als de turbines heel augustus stilstaan, scheelt het ruim de helft. Maar het nadeel is uiteraard het verlies aan energieopbrengst.”

Andere mogelijke maatregelen zijn het verhogen van de zichtbaarheid van de rotorbladen van de turbines (door er één zwart te verven) en een slim camera-detectiesysteem gekoppeld aan een stilstandvoorziening. „Maar die opties bevinden zich nog in een experimenteel stadium en het effect op de wespendief is onvoldoende duidelijk”, aldus Veltink.

Locatie-onderzoek

De zes regio’s in Gelderland gaan samen met de regio West-Overijssel en de provincie Flevoland uitzoeken waar duurzame energie zo optimaal mogelijk kan worden opgewekt terwijl tegelijk de natuur op de Veluwe wordt ontzien. Gedeputeerde Jan van der Meer: „Het gaat ons om zoveel mogelijk rendement uit windenergie met zo min mogelijk negatieve effecten op de natuur, zo goed mogelijk passend in de ruimte en op het elektriciteitsnetwerk en met zo hoog mogelijke maatschappelijke acceptatie.”

Op dit moment staan op en rondom de Veluwe 70 tot 80 windturbines ingetekend in zogeheten zoekgebieden, waaronder de 20 bij Apeldoorn. Voor twee zoekgebieden in de 1-8-kilometerzone zijn principeverzoeken ingediend: voor zeven turbines bij het Nuldernauw (Windpark Ermelo-Putten) en voor negen turbines in Midden-Betuwe (vijf in Rivierenland en vier in Arnhem-Nijmegen). Veltink: „We gaan kijken of de wespendief daar ook daadwerkelijk voorkomt. Is dat niet zo, dan kunnen die plannen gewoon doorgaan.”

Dat wordt ook de aanpak voor de plaatsing van andere windmolens: meerjarige veldtellingen van de aantallen wespendieven en specifiek onderzoek per locatie moeten uitwijzen of ze veilig zijn voor de wespendief.